Geert Grote
Van Wikipedia
Geert Grote (Deventer, oktober 1340 - aldaar 20 augustus 1384) was een Nederlandse godgeleerde, schrijver en boeteprediker. In oudere publikaties wordt zijn naam ook wel als Geert Groote (met dubbel 'oo') gespeld, maar dit is een negentiende-eeuwse schrijfwijze voor een middeleeuwse naam.
Geert Grote studeerde vanaf 1355 in Parijs, waar hij aan de Sorbonne geneeskunde, theologie en kerkelijk recht studeerde. Van 1368 tot 1374 was hij kanunnik van de Dom van Aken en van 1371 tot 1374 had hij een kanunniksplaats bij de Utrechtse Dom.
Aanvankelijk leidde hij het leven van een welgesteld en eerzuchtig geleerde. Zelf heeft hij later van deze tijd getuigd met het bijbelwoord van Jeremia 2.20: ‘Onder iedere groene boom en op iedere hoge heuvel heb ik gehoereerd.’ maar onder invloed van Hendrik Eger van Kalkar en Jan van Ruusbroec, en na een ernstige ziekte in 1372 besloot hij een meer ascetisch leven te gaan leiden. Van 1377 tot 1380 woonde hij bij de kartuizers van Monnikhuizen bij Arnhem. Geert Grote werd in 1379 te Utrecht tot diaken gewijd en hield vanaf dat moment boetepreken in vele Noord-Nederlandse steden, bijvoorbeeld tegen als gehuwden levende priesters (synode van 1383) en kloosterlingen met persoonlijk bezit. Geert Grote verzamelde een groep volgelingen om zich heen, de moderne devoten. Hieruit ontstonden de Broeders des Gemenen Levens en de Congregatie van Windesheim. De bisschop van Utrecht kon hun rigoreuze opvattingen echter niet waarderen en vaardigde voor diakens een preekverbod uit. Door persoonlijk contacten wist Geert Grote, die onder meer een boek schreef over het huwelijk, toch nog zielen te winnen.
Van Geert Grote zijn met name preken en gebeden overgeleverd. Een aantal van zijn gebeden kreeg zo'n weerklank dat ze in vrijwel alle getijdenboeken werden opgenomen. In zijn tractaat Contra turrim Traiectensem protesteerde hij tegen de bouw van de Domtoren te Utrecht, die volgens hem enkel de ijdelheid streelde, en daarnaast in hoofdzaak bewondering van bezoekers zou trekken. Deze tekst werd pas in de jaren zestig van de twintigste eeuw herontdekt. Er zijn slechts enkele handschriften van bekend, zodat men mag aannemen dat hij tamelijk alleen stond met deze kritiek.
Hij stierf op vierenveertigjarige leeftijd na een bezoek aan een besmette vriend aan de pest.
| Bronnen en referenties: |
