Theologie
Van Wikipedia
Theologie betekent letterlijk godsleer. 'Theos' is Grieks voor 'God'; 'logos' is 'leer,' 'kennis' of 'verhandeling'. De term theologie is afkomstig uit de christelijke traditie en wordt daarom overwegend gebruikt voor de (studie van de) geloofsinhoud van het christendom. De theologie bestudeert de bronnen van het geloof (bijbelse theologie, historische theologie, de systematische analyse van het geloof (systematische theologie) en de geloofspraktijk (praktische theologie). Tot de theologie behoort daarom ook de bredere studie van alle godsdienstige of religieuze onderwerpen. Meestal wordt theologie onderscheiden van godsdienstwetenschap.
De moderne westerse academische theologie gaat niet uit van het axioma dat er een God is. De vraag naar het wel of niet bestaan van God, de zogenoemde waarheidsvraag, wordt overigens wel degelijk gesteld en komt met name aan de orde binnen de de godsdienstfilosofie. De godsdienstfilosofie gebruikt als bron de rede en de ervaring, terwijl theologie daarnaast ook religieuze bronnen bestudeert, zoals de Bijbel, de Koran en de traditie, om te zien hoe deze bronnen in het verleden het religieuze leven hebben bepaald en hoe zij van betekenis kunnen zijn in het heden.
Vanuit de exacte wetenschappen en vanuit de filosofie wordt de vraag gesteld of de theologie een wetenschap is. De moderne westerse academische theologie beschouwt zich als wetenschap die leer en praktijk van het geloof op redelijke wijze probeert te doordenken. Bij die reflectie maakt de theologie gebruik van zowel haar eigen lange traditie als van de diverse disciplines die zich in de loop van de eeuwen zowel uit haar hebben ontwikkeld als anderszins tot zelfstandigheid zijn gekomen. Te denken valt hierbij onder meer aan de geschiedwetenschap, linguïstiek, psychologie, biologie, etc..
Inhoud |
[bewerk] Algemene disciplines
Over het algemeen wordt binnen de theologie onderscheiden tussen drie of vier secties of hoofddisciplines: de bijbelwetenschap, de systematische theologie en de praktische theologie, en in veel gevallen de kerkgeschiedenis. Volgens sommigen moet de laatste als een hulpwetenschap beschouwd worden, die kan worden gebruikt in de bijbelwetenschap (bijv. Geschiedenis van Israël), de systematische theologie (dogmageschiedenis) en de praktische theologie (kerk- of religiegeschiedenis, incl. vakken als Patristiek en Patrologie).
- De bijbelwetenschappen omvatten o.a. de volgende vakken: Biblistiek of canoniek (ontstaansgeschiedenis van de Bijbel als geheel), tekstkritiek (ontstaansgeschiedenis van bijbelboeken, onderscheiden van achterliggende bronnen, tekstvarianten etc.), Geschiedenis van Israel, Wereld van het Oude Testament / Nieuwe Testament (bestudering religieuze, maatschappelijke en geografische context), Bijbelse Theologie (specifieke kenmerken van de verschillende Bijbelboeken of Bijbelschrijvers, theologische implicaties van de vorming van de canon van de Bijbel) en de grondtalen (Hebreeuws, Aramees en Koinē-Grieks) en de talen en culturen die daar omheen een rol hebben gespeeld.
- De systematische theologie omvat zowel dogmatiek als ethiek. In de dogmatiek wordt op systematische wijze nagedacht over de leer van de kerk. De naam ‘dogmatiek’ wordt steeds minder gebruikt (zeker internationaal) vanwege de negatieve connotaties (vgl. dogmatisme) en de beperktheid (het vak houdt zich met meer bezig dan alleen met kerkelijke dogma’s). Binnen de dogmatiek komen o.a. de volgende thema’s aan de orde: Triniteitsleer (leer over de heilige Drie-eenheid), de Christologie (leer over Christus, o.a. over de relatie tussen het goddelijke en het menselijke in Christus (de twee-naturenleer)), de Soteriologie (leer over de redding van de mens), de Pneumatologie (leer over de Heilige Geest), de Mariologie (leer over de heilige Maagd Maria, de Moeder van Christus), Ecclesiologie (studie van de kerk, de christelijke gemeenschap), Sacramentele theologie (studie van de handelingen van Christus in de kerk), de theologische Antropologie (leer over de mens), de scheppingsleer of (leer over de schepping van de wereld; ook wel Protologie) en de Eschatologie (letterlijk de leer van de laatste (uiterste) dingen; dit bestrijkt onderwerpen als het leven na de dood, reïncarnatie, het einde van de geschiedenis en van de wereld, de (tweede) komst van de Messias, het laatste oordeel, een nieuwe wereld, etc.). Dit hangt samen met vakken als Apologetiek (rationele geloofsverantwoording, vgl. theodicee) en Godsdienstfilosofie (wijsgerige doordenking van geloofsinhouden, geloven als fenomeen, etc.). In de ethiek gaat het om de bezinning op het leven onder het gezichtspunt van goed en kwaad. Binnen de rooms-katholieke theologie wordt dit vak moraaltheologie genoemd. Het karakter van de ethiek is afhankelijk van de wijze waarop zij zich verhoud tot m.n. de dogmatiek, de filosofie en de praktische theologie.
- De praktische theologie richt zich op het handelen, geloven of leven van de (christelijke) geloofsgemeenschap. Binnen de praktische theologie worden o.a. de volgende vakken onderscheiden: gemeenteopbouw, poimeniek/pastoraat (bezinning op de pastorale zorg, mede in relatie tot andere vormen van hulpverlening), diaconiek/diaconaat (over de zorg voor de wereld), liturgiek (doordenking van de viering van de kerk), catechetiek (doordenking van kerkelijk onderwijs), spiritualistiek (doordenking van de spiritualiteit), homiletiek (doordenking van de preek), Missiologie (studie van missie en zending, Evangelisatie, etc.), kerkrecht (Canonistiek).
[bewerk] Theologische stromingen en bewegingen
Atheologie — Bevrijdingstheologie — Dialectische theologie — Feministische theologie — Gereformeerde Theologie — Hermeneutische theologie — Natuurlijke theologie — Moderne theologie — Nouvelle Théologie — Openbaringstheologie — Procestheologie — Radical Orthodoxy — Scholastieke theologie —
[bewerk] Aanverwante onderwerpen
Agnosticisme - Atheïsme - Christus (Jezus) - God - godsdienstwetenschap - Metafysica - Modernisme - Nominalisme - Religie - Scholastiek -
[bewerk] Enkele Nederlandse theologen
Hendrikus Berkhof - Gerrit Cornelis Berkouwer - Cornelis Graafland - Jaap Kamphuis - Abraham Kuyper – Gerardus van der Leeuw - Kornelis Heiko Miskotte - Oepke Noordmans - Herman Ridderbos - Jan Ridderbos - Klaas Schilder - Edward Schillebeeckx - Zie ook Lijst van theologen
[bewerk] Enkele andere theologen
Thomas van Aquino - Hans Urs von Balthasar - Karl Barth - Anselmus van Canterbury - Bernard van Clairvaux - Basilius de Grote – Augustinus van Hippo - Petrus Lombardus - Henri de Lubac - Alister McGrath - Jürgen Moltmann - Gregorius van Nazianze - Gregorius van Nyssa – Friedrich Schleiermacher - Dorothee Sölle - Rik Torfs - Zie ook Lijst van theologen
