Generaliteitslanden
Van Wikipedia
Generaliteitslanden waren gebieden die in de tijd van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden onder direct bestuur van de Staten-Generaal vielen. In tegenstelling tot de zeven gewesten – Groningen, Friesland, Overijssel, Gelderland, Utrecht, Holland en Zeeland – hadden zij geen stem in het landsbestuur. Het waren voornamelijk Rooms-Katholieke gebieden die in een later stadium van de Tachtigjarige Oorlog op Spanje veroverd waren, of in sommige gevallen zelfs pas verkregen werden na het einde van de Spaanse successie-oorlog in 1713, zoals Staats-Opper-Gelre. Ze fungeerden als "bezette gebieden" — als buffer tussen de Republiek en de Spaanse respectievelijk Oostenrijkse Nederlanden.
De generaliteitslanden waren:
- Staats-Brabant, ruwweg de huidige provincie Noord-Brabant.
- Staats-Vlaanderen, het huidige Zeeuws-Vlaanderen.
- Staats-Opper-Gelre (Overkwartier), de streek rond Venlo.
- Een groot deel van Opper-Gelre bleef Spaans en werd later gedeeltelijk geannexeerd door Pruisen (1702), terwijl een ander deel Oostenrijks Gelre werd.
- Staats-Limburg of Staats-Overmaas, de streek rond Maastricht.
- Westerwolde en Wedde, het zuidoosten van de huidige provincie Groningen, dat even ook een generaliteitsland was, van 1594 tot 1619.
Gebieden buiten Europa werden vaak ook in naam van de Staten opgeëist, zie het Staten Island bij Nieuw-Amsterdam of het Stateneiland aan de zuidkust van Argentinië.
Er waren nog andere gebieden die geen generaliteitslanden waren en tot geen der gewesten behoorden, maar wel op verschillende manieren in politiek opzicht verbonden waren met de Republiek, namelijk:
- de Landschap Drenthe
- het Graafschap Oost Friesland
- een reeks kleinere heerlijkheden:
- het Graafschap Lingen
- het Graafschap Buren
- de Vrijheerlijkheid Ameland
- de Heerlijkheid Vianen (tot 1725)
- de Heerlijkheid Culemborg (tot 1720)
- het Graafschap Leerdam
- de Heerlijkheid Asperen
- de Baronie IJsselstein
- het Graafschap Megen
- de Heerlijkheid Bokhoven
- het Ambt Oeffelt
- de Baronie van Boxmeer
- de Heerlijkheid Batenburg
- de Heerlijkheid Ravenstein
- Luyksgestel (Luiks)
- het Graafschap Bergh (Pruisisch)
- het ambt Liemers, Huissen, Wehl en Gennep (Pruisisch)
- de Commanderij Gemert (Duitse Orde)
