Gesamtkunstwerk

Van Wikipedia

Beurs van Berlage, gevel Beursplein, met beeldhouwerk van Zijl, dichtregels van Verwey, glas-in-lood van Derkinderen en de architectuur van Berlage

Een Gesamtkunstwerk is een ideaal samenspel van alle kunsten. De term werd door Richard Wagner geïntroduceerd om te verwijzen naar wat hij met zijn opera's beoogde, met name de harmonie tussen muziek, poëzie, beweging en acteerwerk. Gesamtkunstwerk verwijst met andere woorden naar de perfecte dramatiek, en is in zekere zin vergelijkbaar met de antieke katharsis.

[bewerk] Het Gesamtkunstwerk in de architectuur

Met het Gesamtkunstwerk wil de architect van zijn creatie één geheel maken. Hij/zij ontwierp dus ook de meubelen, het tafelzilver en het behang, tot soms zelfs de kledij van de bewoners van het gebouw (zie bijvoorbeeld Henry van de Velde). Door dit te doen trachtte hij/zij ook de levensstijl en -kwaliteit van de bewoner te bevorderen.

Een typisch Nederlands voorbeeld van een Gesamtkunstwerk is de Beurs van Berlage in Amsterdam. Berlage werkte hierin samen met Jan Toorop (tegeltableaus en muurschilderingen), Albert Verwey (verzen/kwatrijnen; algemene onderbouwing van de decoratie), Roland Holst (muurschilderingen), Derkinderen (glas-in-lood), Mendes da Costa (houtsnijwerk, meubilair), Zijl (beeldhouwerk). Berlage was naast het bouwkundig ontwerp tevens verantwoordelijk voor het meubilair, verlichting en stofferingsontwerpen. Een Duits voorbeeld van een Gesamtkunstwerk is het Stadspaleis van Franz von Stuck.

[bewerk] Tentoonstelling

Een door Harald Szeemann in 1983 in Zürich georganiseerde tentoonstelling heette Der Hang zum Gesamtkunstwerk en stelde een aantal voorbeelden aan het publiek voor zoals de Kathedraal Sagrada Família von Antonio Gaudi, de Monte Verità bij Ascona en Il Vittoriale degli Italiani aan het Gardameer. In de tentoonstelling werden Europese utopische concepten sinds 1800 gepresenteerd, die de kunst te buiten gingen en een bredere werking in de maatschappij nastreefden.