Gevelsteen
Van Wikipedia
Een gevelsteen is, algemeen gesproken, een steen die in de gevel van een gebouw zit. Indien de gevel bestaat uit een spouwmuur spreekt men alleen voor de stenen in de buitenste muur over gevelstenen.
Meer specifiek bedoelt men met gevelsteen een gebeeldhouwde stenen plaat, meestal aangebracht op de voorgevel van een gebouw. Bij de opgravingen in Pompeii kwamen verschillende reliëfs in terracotta tevoorschijn die als gevelsteen dienst hebben gedaan: een steen waarop een geit staat afgebeeld moet de gevel van een melkhandel hebben gesierd, terwijl een ander reliëf met Bacchus die een tros druiven uitperst duidelijk maakte waar een wijnhandelaar zijn domein had. In de 17e en 18e eeuw werden dergelijke stenen gebruikt als "huisteken", omdat er nog geen huisnummering bestond. Van oorsprong zijn gevelstenen gepolychromeerd (in verschillende kleuren beschilderd). Veel gevelstenen hebben een kleuraanduiding in het op- of onderschrift, (bijv. De Rode Leeuw, De Witte Olifant, Het Zwarte Paard, De Groene Bok, De vergulde Kater etc.) en familie- en andere wapens waren voorzien van de vereiste heraldische kleuren.
Wilde men zich onderscheiden van een collega die een gevelsteen had met vrijwel dezelfde afbeelding dan voegde men iets toe, een kroon b.v. We spreken dan van een concurrerende gevelsteen. Zo vinden we nu nog in het hele land gekroonde stenen zoals DE GEKROONDE WATERHONT, ‘T GEKROOND KALF, DE GEKROONDE LAARS en ga maar door. Er zijn echter nog ander variaties mogelijk op het begrip ‘’concurrerende gevelsteen’’. Bij bakkers in dezelfde buurt kon je b.v. DE GRAUWE OLIFANT, DE JONGE GRAUWE OLIFANT en de WITTE VETTE OLIFANT tegenkomen.
Wie nog geen familienaam had en niet door zijn beroep of bijnaam werd aangeduid, behielp zich met zijn uithangbord of gevelsteen. Namen als Zwaan, De Bock, De Hond en Kool vinden heel duidelijk hun oorsprong in de gevelsteen van hun woning.
In Amsterdam zijn er nog ca. 850 gevelstenen; in Maastricht zo'n 250 en in geheel Nederland wordt het aantal op ongeveer 2000 geschat.
Lange tijd nadien is de belangstelling voor gevelstenen slapende geweest, maar die tijd is gelukkig voorbij. Het is een verheugend verschijnsel dat er nog steeds gevelstenen gemaakt worden. Zo hebben Hans ‘t Mannetje en zijn leerlingen: Jan Hilbers, Tobias Snoep, Wim Vermeer, Sjuwke Brinkgreve -Kunst en ook de kunstenaars Arie Teeuwisse en Pieter Neuteboom voor prachtige nieuwe stenen gezorgd.
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Externe links
| Bronnen en referenties: |
|
