Kijk in 't Jatstraat
Van Wikipedia
De Kijk in 't Jatstraat is een straat in de stad Groningen.
Binnen de diepenring heet de straat de Oude Kijk in 't Jatstraat, daarbuiten de Nieuwe Kijk in 't Jatstraat. Oorspronkelijk werd de straat ook Rechte Jat genoemd, de huidige Kromme Elleboog was toen bekend als de Kromme Jat.
Niemand schijnt precies te weten waar de naam vandaan komt. Bij de Kijk in 't Jatbrug is een huis met daarin een gevelsteen (volgens sommigen een "straatnaambord") met een mannenkop en het opschrift Ick Kick noch int. Maar waar kijkt deze kop in? Het wad wordt er gezegd. En het "jat" in de straatnaam zou een verbastering van "wad" zijn. En inderdaad kijkt de kop (als een stenen beeld al kijken kan) naar de Noorderhaven en het Reitdiep, de verbinding van de stad met de wad. Mooie theorie, maar het wad zelf is wel meer dan 20 km daar vandaan en dat maakt de verklaring onwaarschijnlijk.
Dat de straat naar de gevelsteen genoemd is, is wel duidelijk. De meest waarschijnlijke verklaring is dat "jat" straat of steeg betekent (vergelijk het Duitse "Gasse" of het Deense "gade"). De straat heette dus "Kijk in 't Jat" (en zo noemen de meeste stadjers hem nog steeds). Omdat dat niet goed werd begrepen, is er later nog eens "straat" aan vast geplakt.
Dat verkeerd begrijpen gebeurt wel meer. Aan het einde van de Steentilstraat (ook in Groningen) ligt de Steentilbrug. De straat is genoemd naar de daar gelegen stenen til (til = brug), waarop dezelfde brug weer genoemd is naar de straat.
Het Koude Gat, de verbinding tussen de Herestraat en de Vismarkt is ook een naam waarin "gat" verwijst naar deze oude benaming voor steeg.
