Gezichtsbedrog

Van Wikipedia

Gezichtsbedrog: Vierkant A heeft precies dezelfde grijskleur als vierkant B

Flikkerend rooster. Het lijkt of er zwarte vlekken verschijnen

De grijze balk heeft overal dezelfde kleur

De driehoek van Penrose. Een driedimensionale figuur die niet kan bestaan.

Gezichtsbedrog of een optische illusie is iets wat het oog waarneemt, dat door de hersenen anders geïnterpreteerd wordt. Gezichtsbedrog toont meestal eigenschappen van ons visueel perceptiesysteem aan, de mechanismen in de hersenen die grotendeels bepalen wat wij menen waar te nemen.

Er zijn globaal drie foutenbronnen:

optische illusies, veroorzaakt door eigenschappen van licht. Voorbeeld: menen dat 's avonds de zon echt rood is.
fysiologische illusies, gebaseerd op eigenschappen van het menselijk oog. Voorbeeld: een nabeeld op het netvlies, of van ver een reclamepaneel als homogeen gekleurd aanzien (terwijl het feitelijk gestippeld is).
psychologische illusies, waarbij de hersenen de signalen verkeerd interpreteren. Voorbeeld: de maan als een schijf beschouwen, of een gezicht in de wolken onderscheiden.

Zien is een synthese van diverse aspecten; in elk van die facetten kun je mis-zien. Dingen die mogelijk fout geïnterpreteerd kunnen worden zijn onder andere de helderheid van iets (contrastillusie), zijn kleur (kleursubjectiviteit), zijn afstand (3D-effect), zijn dimensies (lengte, grootte, ... ), zijn verplaatsing (snelheid verkeerd beoordelen), zijn aard (herkenningsmisser, bijvoorbeeld 'tante Julia' roepen tegen een volslagen onbekende).

Bij veel illusies neem je iets foutief waar, maar besef je tegelijkertijd wat de ware toedracht is. Zien speelt zich immers niet in dezelfde hersendelen af als weten. Bij de sterkste illusies word je helemaal bedot, zoals bijvoorbeeld nagestreefd door de special effects in een film.

Eén genre van de schilderkunst streeft opzettelijk na dat de kijker vals voor echt aanneemt, en wordt Trompe-l'oeil genoemd.

Gezichtsbedrog laat zich gemakkelijk illustreren. Vele wetenschappelijke musea stellen illusies tentoon. In Gent (België) specialiseert het Illuseum zich in dit onderwerp.