Gratie
Van Wikipedia
Onder gratie wordt verstaan: het kwijtschelden, verminderen of veranderen van straffen die door de rechter zijn opgelegd.
Onder amnestie wordt verstaan: het volledig kwijtschelden van een straf, aan bepaalde individuen of aan allen die voor een bepaald strafbaar feit zijn veroordeeld.
Er kan onderscheid worden gemaakt tussen:
- Individuele gratie, toegekend aan een bepaalde persoon, op grond van diens persoonlijke omstandigheden
- Collectieve gratie, toegekend aan groepen personen, vanwege een bijzondere gelegenheid, zoals een verjaardag of regeringsjubileum van het staatshoofd.
Gratie kan in Nederland alleen worden verleend bij Koninklijk Besluit. In België kan alleen de koning gratie verlenen.
Soms wordt gratie verleend op voorwaarde dat degene die gratie krijgt, een taakstraf verricht.
Inhoud |
[bewerk] Nederland
[bewerk] In welke gevallen kan gratie worden verleend?
Gratie kan worden verleend van alle hoofdstraffen, bijkomende straffen en bepaalde maatregelen die door een Nederlandse strafrechter zijn opgelegd.
Er zijn twee redenen waarom gratie kan worden verleend:
- op grond van omstandigheden waarvan de rechter niet op de hoogte was, en die waarschijnlijk tot een lichtere straf of geen straf hadden geleid, als de rechter er van geweten had, bijvoorbeeld, als achteraf blijkt dat de daad door een ander was uitgelokt;
- als het erop lijkt dat het ten uitvoer leggen of voortzetten van de straf geen enkel redelijk doel meer dient, bijvoorbeeld, als de verdachte chronisch ziek is geworden en niet meer in een gevangenis kan verblijven.
In alle gevallen geldt ook dat er sprake moet zijn van een onherroepelijke veroordeling. Dat wil zeggen dat geen hoger beroep of cassatie meer mogelijk is.
[bewerk] Wanneer kan geen gratie worden verleend?
In de eerste drie maanden nadat het vonnis of arrest onherroepelijk is geworden, wordt in principe geen gratie verleend. Verder kan geen gratie worden verleend bij geldboeten die lager zijn dan 340 euro. Ook kan geen gratie worden verkregen van bijvoorbeeld transacties met de officier van justitie en van belastingaanslagen. In deze gevallen is namelijk geen sprake van een straf of maatregel die door de strafrechter is opgelegd.
[bewerk] Hoe wordt een gratieverzoek ingediend?
Voor het indienen van een gratieverzoek wordt gebruikgemaakt van het gratieformulier, dat kan worden verkregen bij het ministerie van Justitie.
Een gratieverzoek kan worden ingediend door de betrokkenen zelf, maar kan ook door een advocaat of raadsman, de reclassering of familieleden worden ingediend. Als het verzoek wordt gedaan door een derde, dan wordt dat alleen in behandeling genomen als de betrokkenen ermee akkoord gaat en het formulier mede ondertekent.
Om het verzoek te onderbouwen, moeten bewijsstukken worden meegestuurd. Een bewijsstuk kan zijn: een werkgeversverklaring, een verklaring van een medisch specialist of een verklaring van een afkickkliniek. Maar het kan ook een ander document zijn dat van belang kan zijn bij de beoordeling.
[bewerk] Hoe wordt een gratieverzoek behandeld?
Een gratieverzoek kan worden ingediend door de veroordeelde zelf of door zijn raadsman. Verzoeken kunnen ook worden ingediend door de reclassering en familieleden. Een gratieverzoek dient gericht te worden aan Hare Majesteit de Koningin.
Betrokkene wordt door de politie in zijn of haar woonplaats uitgenodigd om een toelichting te geven op het gratieverzoek. Als betrokkene gedetineerd is, wordt vanuit de inrichting een rapportage opgemaakt. De politie-inlichtingen of inrichtingsrapportage gaat samen met het gratieverzoek naar het Openbaar Ministerie, waarna een advies (het verslag) wordt uitgebracht. Daarna gaat het gehele pakket naar de rechter (die destijds de straf heeft opgelegd). De rechter brengt advies uit aan Hare Majesteit de Koningin. Op het ministerie vindt daarna de praktische voorbereiding van de beslissing plaats.
De gemiddelde behandelingsduur van een gratieverzoek is zes maanden.
Als een gratieverzoek is afgewezen dan is de zaak daarmee in principe afgedaan. Als een tweede gratieverzoek wordt ingediend en er is sprake van nieuwe omstandigheden dan kan dit in behandeling worden genomen. Het tweede verzoek heeft echter geen opschortende werking.
[bewerk] België
In België wordt meestal gesproken over genade.
Het genaderecht is gebaseerd op artikel 110 van de Belgische Grondwet, waarin staat:
- De Koning heeft het recht de door de rechters uitgesproken straffen kwijt te schelden of te verminderen, behoudens hetgeen ten aanzien van de ministers en van de leden van de Gemeenschaps- en Gewestregeringen is bepaald.
Tot de afschaffing van de doodstraf in 1996 dienden de gerechtelijke instanties in geval van veroordeling tot de doodstraf altijd een genadeverzoek in. De doodstraf werd dan traditiegetrouw omgezet in levenslange opsluiting. Op 24 maart 2007 raakte bekend dat Koning Albert het gratie verzoek van Louis Dardenne verwerpt; de man schoot op 25 augustus 2002 de Mustapha Dahmani neer, die zijn voetbal kwam halen in de tuin van de man.
[bewerk] Hoe wordt een gratieverzoek ingediend?
Een verzoek tot genade moet per brief gericht worden aan Zijne Majesteit de Koning met vermelding van de redenen die de genadevrager wil inroepen.
[bewerk] Hoe wordt een gratieverzoek behandeld?
Een genadeverzoek wordt meestal behandeld door de dienst Genade van de FOD Justitie. Sommige genadeverzoeken vallen echter onder de bevoegdheid van andere departementen.
De Dienst Genade onderzoekt de genadeverzoeken (kwijtschelding of strafvermindering in verband met gevangenisstraffen, boetes, vervallenverklaring van het recht tot sturen) en staat in voor de opvolging van de voorlopige invrijheidstellingen.
Na een eerste onderzoek van de genadeverzoeken worden deze doorgestuurd naar het bevoegde parket voor advies. De dienst Genade stelt dan een advies op en stuurt dat naar de Minister van Justitie, die een gratievoorstel aan de Koning ter ondertekening voorlegt.
De koning kan zelf ook gratie verlenen, volgens zijn regaal voorrecht naar aanleiding van heugelijk nieuws, voor beeld als er een prinsje geboren wordt.
zie ook: De geboorte van een Prins(es) van België en Collectieve gratie
[bewerk] Criteria voor genadeverlening
De minister van justitie antwoordde op vragen van de Senaat, die op 9 november 2005 waren gesteld, dat bij de beoordeling bijvoorbeeld de volgende elementen een rol spelen:
- de aard van de feiten,
- de omstandigheden waarin de feiten zijn gepleegd,
- de antecedenten en het huidige gedrag van de gedetineerde,
- in voorkomend geval de inspanningen die hij ten aanzien van het slachtoffer heeft gedaan.
- de sociale en professionele toestand
- de gezinstoestand van de gedetineerde,
- de eventuele kansen op reclassering van de veroordeelde.
[bewerk] Bijzondere regels voor leden van de regering
De grondwet stelt afzonderlijke regels voor de vervolging van misdrijven gepleegd door een minister of leden van een Gemeenschaps- of Gewestregering. Voor een aantal vervolgingshandelingen is daarbij een verzoek van de Kamer van Volksvertegenwoordigers of van de betrokken Gemeenschaps- of Gewestraad nodig.
Aan een dienovereenkomstig veroordeeld lid van een Gemeenschaps- of Gewestregering kan geen genade worden verleend dan op verzoek van de betrokken Gemeenschaps- of Gewestraad.
[bewerk] Zie ook
| Bronnen en referenties: |
|
