Hoensbroek

Van Wikipedia

Wapen van Hoensbroek

Hoensbroek (Limburgs: Gebrook) is een circa 25.000 inwoners tellend stadsdeel van Heerlen in Zuid-Limburg. Zij maakt sinds 1982 deel uit van deze gemeente. Daarvoor was zij een zelfstandige gemeente.

Het wapen van Hoensbroek toont een zwarte leeuw op een zilveren veld met vier horizontale rode balken. Het is het wapen van de familie Van Hoensbroeck, naar wie de voormalige gemeente en het huidig stadsdeel Hoensbroek is genoemd (Welschen 2003). In het nieuwe wapen van de gemeente Heerlen neemt dat van Hoensbroek de rechterhelft in. Hoensbroek is historisch gezien ook niet zozeer een wijk als wel een kern in de gemeente Heerlen. Door de samenvoeging zijn Heerlen en Hoensbroek weer terug bij af, nadat zes eeuwen eerder Hoensbroek van de heerlijkheid Heerlen was afgesplitst.

Inhoud

1 Geschiedenis
- 1.1 Ontstaan
- 1.2 Staatkundige situatie
2 Recente geschiedenis
- 2.1 Steenkoolwinning
- 2.2 Heden
3 Bezienswaardigheden
4 Wijken en buurten
5 Infrastructuur
6 Geboren in Hoensbroek
7 Bronvermelding

[bewerk] Geschiedenis

[bewerk] Ontstaan

Eén van de torens van Kasteel Hoensbroek

Hoensbroek heette aanvankelijk Broek of Broich, hetgeen 'moeras' betekent. (De Limburgse aanduiding Gebrook betekent niets anders dan 'het moeras'.) In 1388 werd het afgescheiden van Heerlen en geschonken aan ridder Herman Hoen,

wiens familie van dan af Hoen van den Broeck, later Van Hoensbroeck zou heten en een van de aanzienlijkste adellijke families in Limburg werd. Deze Herman Hoen bouwde vervolgens het kasteel, dat nu Kasteel Hoensbroek heet en was er de eerste bewoner van. Op deze plaats had vanaf de dertiende eeuw al een motte en een verdedigingswerk gestaan.

[bewerk] Staatkundige situatie

De heerlijkheid Hoensbroek viel onder de zogeheten Landen van Overmaas, die tezamen met het oude hertogdom Limburg na 1288 onder Brabants bestuur waren gekomen. In 1473 verenigden de Overmazers en de Limburgers hun Staten tot de Staten van Limburg en de Landen van Overmaas en zetelden aldus in de Staten-Generaal van de Nederlanden. In 1661 kwam het gebied in Spaanse handen en van 1713 tot 1785 viel het onder Oostenrijk (Welschen 2002, 2004).

[bewerk] Recente geschiedenis

[bewerk] Steenkoolwinning

Het dorp bleef bescheiden van omvang tot het begin van de 20e eeuw, toen er meerdere steenkolenmijnen werden geopend, (o.a. de Staatsmijn Emma), die voor een aanzienlijke toename van de bevolking zorgden. Dit noodzaakte tot de bouw van neuwe woonwijken, met als gevolg, dat Heerlen en Hoensbroek steeds dichter naar elkaar toe groeiden.

[bewerk] Heden

Tegenwoordig vormen Heerlen en Hoensbroek een aaneengesloten bebouwd gebied. Alleen de steenberg van de voormalige Oranje Nassau III-mijn, die thans is ingericht als park, vormt nog een soort van barrière tussen de plaatsen. De mijnen in de regio zijn inmiddels allemaal gesloten, maar veel van de ervoor aangelegde arbeiderswijken bestaan nog.

[bewerk] Bezienswaardigheden

Het Kasteel Hoensboek is een van de grootst bezienwaardigheden in het hele gebied tussen Maas en Rijn. In het dorp bevindt zich verder de kleine St Janskerk bij de Markt waarvan de bouwperioden verschillen, variërend van de 13e eeuw tot de 18e eeuw; deze kerk fungeerde eertijds als kapel van het kasteel.

[bewerk] Wijken en buurten

Hoensbroek wordt door de gemeente opgedeeld in de volgende wijken:

Hoensbroek-De Dem, met buurten De Dem, Hoensbroek-Centrum, Horst, Metten en De Slak
Maria Gewanden-Terschuren, met buurten Kasteelbuurt, Maria Gewanden, Schurenberg, Schuureik en Terschuren
Mariarade, met Mariarade-Noord en Mariarade-Zuid
Nieuw-Lotbroek, met Boshouwersweide, Nieuw-Lotbroek en Overbroek

[bewerk] Infrastructuur

Hoensbroek ligt langs de A76 en heeft een station aan de spoorlijn Sittard-Heerlen; Zie station Hoensbroek.

[bewerk] Geboren in Hoensbroek

Henk van der Linden (1923) Filmmaker
Pé Hawinkels (1942), letterkundige (†1977)
Klaas de Vries (*1943), politicus
Gio Lippens (1958), verslaggever/presentator NOS Radio ("Langs de Lijn"/"Radio Tour de France")
Max van Heeswijk (1973) wielrenner
Rene Maessen (1962), (prof)voetballer (EHC, Fortuna Sittard)
Simone Simons (zangeres Epica)

[bewerk] Bronvermelding

Venne, J.M. van de, J. Th. H. de Win en P.A.H.Peeters, Geschiedenis van Hoensbroek, Hoensbroek: Gemeentebestuur van Hoensbroek, 1967.
Welschen, A.J., ‘Herkomst en geschiedenis van de familie Welschen en de geografische verspreiding van deze familienaam’, afl. II, in: Limburgs Tijdschrift voor Genealogie 30 (2002), 68-81, plus afzonderlijke bibliografie in: Limburgs Tijdschrift voor Genealogie 31 (2003), 34-35.
Welschen A.J.: Het geslacht Van Hoensbroeck [Genealogisch-historische dataverzameling], 2004.

Gemeente Heerlen