James Dean
Van Wikipedia
| James Dean | ||
| Volledige naam | James Byron Dean | |
|---|---|---|
| Geboren | 8 februari 1931 | |
| Overleden | 30 september 1955 | |
| Geboorteland | Verenigde Staten | |
| {{{extra1label}}} | {{{extra1}}} | |
| {{{extra2label}}} | {{{extra2}}} | |
| {{{extra3label}}} | {{{extra3}}} | |
| IMDb-profiel | ||
|
|
||
James Byron Dean (Marion (Indiana), 8 februari 1931 - Cholame (Californië), 30 september 1955) was een Amerikaans acteur. Hij belichaamde de opstandige jeugd, onder meer in zijn bekendste film Rebel Without a Cause.
Inhoud |
[bewerk] Jeugd
James Dean, die ook vaak Jimmy werd genoemd, werd geboren in Marion, Indiana. Op zesjarige leeftijd verhuisde hij met vader Winton (een tandtechnicus) en moeder Mildred Wilson Dean naar Californië. Zijn moeder overleed toen hij negen jaar was. Zijn vader zei dat hij niet voor hem kon zorgen en liet zijn zoon opgroeien op de boerderij van diens oom en tante in Fairmount, Indiana. Marcus en Ortense Winslow voedden hem op alsof het hun eigen kind was. Ze stonden zelfs hun slaapkamer op de bovenverdieping af, omdat James de meubels zo mooi vond.
Op de middelbare school, de Fairmount High School, zat Dean in het basketbalteam. Hij was dol op motorfietsen. Dean kwam regelmatig thuis bij pastor James DeWeerd, een charismatische, aantrekkelijke dertiger. DeWeerd was voor veel jongens in Fairmount een held. Hij was in de Tweede Wereldoorlog legerpredikant geweest in Italië en was in Fairmount een van de weinigen die iets van de wereld hadden gezien. Dean keek bij DeWeerd onder meer naar films over stierenvechten en ze hadden het over poëzie en filosofie. Ze gingen ook samen naar autoraces. DeWeerd zou later verklaren dat hij met Dean een relatie had. Ook met Marlon Brando zou hij het bed hebben gedeeld.
Na de middelbare school, in 1949, ging hij weer naar Californië, naar zijn vader en stiefmoeder. Zijn vader had hem aangeraden daar een studie rechten te volgen. Dean deed dat, maar hij wilde eigenlijk veel liever naar de Universiteit van Californië in Los Angeles, zodat hij acteur kon worden. Een jaar later besloot hij zich alsnog aan te melden voor de UCLA, waar hij theater als hoofdvak koos. Hij verliet het huis van zijn vader.
[bewerk] De eerste rollen
De eerste betaalde rol voor Dean was in een televisiecommercial voor Pepsi, die in 1951 werd uitgezonden. Hij kreeg daarna een rol in de televisiefilm "Hill Number One". Dean staakte zijn studie om een carrière als acteur op te bouwen in Hollywood. Hij vond werk dat bestond uit het parkeren van auto's op een terrein, niet ver van de radiostudio's van CBS. Via Rogers Brackett, een man die hij daar ontmoette, kreeg hij rolletjes in radioprogramma's en daarna figureerde en speelde hij rolletjes in films.
Op advies van vrienden besloot Dean naar New York te gaan. Hij werd daar aangenomen bij de Actors Studio van Elia Kazan en kreeg daar les van Lee Strasberg. Hij had rollen in televisieseries als "Kraft Television Theatre" en "Studio One", over Abraham Lincoln. Dean leerde Broadway-producer Lemuel Ayers kennen, die hem in het najaar van 1952 een rol gaf in het stuk "See the Jaguar". Het stuk werd slecht ontvangen, maar critici prezen Dean. In 1953 speelde hij in diverse televisiefilms. Het jaar erop speelde Dean de rol van Bachir in "The Immoralist", de toneelbewerking van de roman van de Fransman André Gide waarin homoseksualiteit centraal staat.
[bewerk] Filmcarrière in Hollywood
Deans spel kreeg veel waardering. Het leverde hem uiteindelijk een rol op in de film East of Eden, van Elia Kazan, die op advies van Paul Osborn naar hem was gaan kijken. Osborn werkte aan het script van "East of Eden", dat was gebaseerd op de roman van John Steinbeck. Kazan kende Dean nog van zijn tijd in de Actors Studio. Kazan was op dat moment een vooraanstaand regisseur. Hij had in 1947 een Oscar gekregen voor "Gentleman's Agreement". Dean zou Cal Trask gaan spelen, een rol waarvoor ook Paul Newman in de race was geweest. Zowel Kazan als Steinbeck vond dat 'Jimmy' Cal wás. In zijn rol als Cal streed Dean om de liefde van zijn vader. Dean zou in 1955 postuum worden genomineerd voor een Oscar.
Dean kreeg daarna de hoofdrol in Rebel Without a Cause (1955) en Giant, die pas in 1956 zou uitkomen. In "Rebel Without a Cause" speelde Dean aan de zijde van Natalie Wood het personage van Jim Stark, een tiener die overhoop ligt met zijn ouders en niet goed weet hoe hij zich als een 'man' moet gedragen. In "Giant", met grote sterren als Elizabeth Taylor en Rock Hudson, speelde Dean de rol van Jett Rink, een eenvoudige boer die schatrijk wordt als hij in het bezit komt van een stuk grond waar hij olie ontdekt. Dean werd in 1955 genomineerd voor een Oscar.
[bewerk] Deans dood
Dean was bevriend geraakt met Lance Reventlow, een multimiljonair die net als Dean dol was op auto's. Hij was een van de laatste mensen die Dean sprak toen de laatste met zijn monteur Rudolph Weutherich op weg was naar een autorace in Salinas, Californië. Enkele uren later kwam Dean om het leven in zijn Porsche 550 Spyder bij Cholame, Californië. Hij reed frontaal in op de auto van Donald Turnupseed, die de weg opreed. Weutherich werd uit de auto geslingerd en raakte gewond. Turnupseed kwam er met wat snijwonden en builen vanaf. Dean overleed kort na het ongeluk. Hij ligt begraven in het Park Cemetery in Fairmount.
Zijn uiterlijk, zeer korte carrière, levensstijl en de omstandigheden waaronder hij op zijn 24e overleed, maakten van Dean een cultfiguur.
