Jan Václav Antonín Stamic
Van Wikipedia
Jan Václav Antonín Stamic (Duits: Johann Wenzel Anton Stamitz) (ook: Stainiz en Stamicz (Havlíčkův Brod, Bohemen, 19 juni 1717 – Mannheim, Baden-Württemberg, 27 maart 1757) was een Boheems componist en virtuoos violist. Als kapelmeester van het orkest aan het hof van de keurvorst van Mannheim beïnvloedde hij de overgang van de strenge polyfone muziekstijl van de late baroktijd tot de vloeiender speelwijze van de rococo-tijd, die later uitmondde in de Weense klassiek. Rond 1750 stichtte hij de zogenoemde Mannheimer Schule, die zich van een orkestschool tot een school voor vroeg-klassieke componeerkunst ontwikkelde.
Inhoud |
[bewerk] Leven
Stamic komt uit een vanuit Maribor, Slovenië, (toen: Marburg an der Drau, Oostenrijk-Hongarije) afkomstige muzikanten-familie . Zijn vader Antonín Ignác Stamic was organist en van hem kreeg hij ook zijn eerste muziekles. Hij volgde het Jezuïten-gymnasium te Jihlava en studeerde van 1734 tot 1735 aan de Karelsuniversiteit Praag filosofie en ook muziek. Op 12 februari 1742, toen in Frankfurt am Main Clemens August I (keurvorst van Keulen) zijn broer Karel Albert tot keizer Karel VII van het Heilige Roomse Rijk kroonde, speelde Stamic gedurende deze feestelijkheden solo-viool. De toekomstige keurvorst van de Kürpfalz Karel Theodoor van Beieren was zo onder indruk van Stamics spel dat hij hem bij zijn intronisatie als kamermusicus naar zijn hof in Mannheim riep.
In 1745 werd hij hofkapelmeester en maak het orkest in heel Europa beroemd. Hij werd daarmee oprichter van de zogenoemde Mannheimer Schule, die grote invloed heeft gehad op de ontwikkeling van de symfonie en de manier van het orkestspel. Stamic gaaf de symfonie een vierde deel in devorm van het menuet; de blaasinstrumenten kregen in het orkest meer gewicht.
Stamitz huwde op 1 juli 1744 Maria Antonia Lüneborn. Zij hadden vijf kinderen, waarvan twee kinderen al vroeg overleden. Naast de in 1745 geboren zoon Karel Filip (1745-1801) en de in 1750 geboren zoon Jan Antonín Tadeáš Nepomuk (1750-1796) hadden zij ook een dochter Maria Francisco.
De klarinet maakte sinds Stamic deel uit van de hofmuziek. De befaamde violist Christian Cannabich (1731-1798) was onder Stamic concertmeester van de Mannheimer hofkapel en werd na het overlijden van Stamic diens opvolger. Ook Wolfgang Amadeus Mozart was zeer geïnteresseerd in de nieuwe orkeststijl en was meerdere maanden in Mannheim om kennis te maken met dit gebeuren. Een specifiek kenmerk is onder andere de zogenoemde Mannheimer Rakete, een snelle crescendo-uitbraak over stijgende noten.
In 1754 en 1755 maakte hij een concertreis naar Parijs, waar hij met zijn orkeststijl ook veel bewondering oogstte. Op 8 september 1754 gaf hij ook een uitvoering op het befaamde Concert Spirituël.
In Mannheim is sinds 1907 een straat naar hem genoemd.
[bewerk] Composities
[bewerk] Werken voor orkest
- Concert in Bes groot, voor klarinet, strijkorkest en twee hoorns ad libitum
- Concert in D groot, voor trompet en orkest
- Concert in C groot, voor hobo, strijkers en basso continuo
- Concert in C groot, voor fluit, strijkers en klavecimbel
- Concert in D groot, voor fluit en orkest
- Concert in G groot, voor fluit en strijkers
- Concert in C groot "Drážďanský", voor viool en orkest
- Drei Mannheimer Sinfonien (Tři mannheimské symfonie), voor strijkorkest
- Symfonie in G groot
- Allegro
- Larghetto
- Presto
- Symfonie in A groot
- Allegro
- Andante
- Presto
- Symfonie in Bes groot
- Alla Breve
- Andante
- Allegro
- Symfonie in G groot
- Symfonie in D groot, op. 3 nr. 2
- Symfonie F groot, voor orkest, op. 4 no. 1
- Allegro Molto
- Andante
- Minuetto-Trio
- Presto Assai
- Sinfonia pastorale D groot, voor 2 hobo's, fluit, 2 hoorns en strijkorkest, op. 4 no. 2
- Pastorale: Presto
- Larghetto
- Minuetto - Trio
- Presto
- Symfonie Es groot, voor orkest, op. 4 no. 4
- Symfonie Es groot, voor orkest, op. 4 no. 6
- Symfonie A groot "Jarní", voor orkest
- Symfonie D groot "Jezdecká"
- Symfonie As groot
- Symfonie met klarinetten en hoorns (Symfonie s klarinety a loveckými rohy)
- Orchestrálního tria (Zes orkest trio's), voor orkest, op. 1
- Sonata No. 1 in C
- Sonata No. 2 in A
- Sonata No. 3 in F
- Sonata No. 4 in D
- Sonata No. 5 in Bes
- Sonata No. 6 in G
[bewerk] Missen, cantates en gewijde muziek
- Missa solemnis, voor solisten, gemengd koor en orkest
- Mše D-dur (Mis in D groot)
- Litaniae Lauretanae C-groot, voor solisten, gemengd koor en orkest
[bewerk] Kamermuziek
- 6 Sonates, voor klavecimbel en viool
- 6 Sonates, voor viool en bas
- 6 trií (zes trio's), voor twee violen en bas
- 6 Sonates o třech koncertantních částech
- Adagio a Allegro, voor cello en piano
- Sonata in G groot, voor fluit
[bewerk] Publicaties
- M. Barvík: Slavná minulost české hudby, Praag, 1959.
- Miroslav Hanuš: Český muzikant Jan Václav Stamic (1717-1757)- Vzpomínková studie k výročí narození a úmrtí, Pardubice: Východočeské muzeum, 1997. 74 p. ISBN 80 8604619 2
- Alois Hnilička: Portréty starých českých mistrů hudebních, Borový, 1922.
- Miloš Hons: Hudba zvaná symfonie, Praag, TOGGA, 2005. 388 p. ISBN 80 9029126 0
- Antonín Pospíšil: Kolem Jana Václava Stamice, 1947.
- Eugene K. Wolf: The Symphonies of Johann Stamitz: A Study in the Formation of the Classic Style. Bohn, Scheltema & Holkema, 1981. ISBN 90 313 0346 1
- Craig Wright, Bryan Simms: Music in Western Civilization: Volume B – The Baroque and Classical Eras, Thompson Schirmer, 2006. ISBN 0 495 00868 0
- Peter Gradenwitz: Johann Stamitz: Leben - Umwelt - Werke. 2 dln. Wilhelmshaven: Heirichshofen 1984. ISBN 3 79590342 4
- Horst Scharschuch: 'Johann Stamitz' in: Archiv für Musikwissenschaft, 33. Jahrg., H. 3. (1976), pp. 189-212
[bewerk] Externe link
- Korte Biografie (cs)
