Merk
Van Wikipedia
Een merk is een bepaald woord of afbeelding (of een geluid of een kleur) waarvoor geldt dat er iemand (de merkhouder) is, die het als enige mag gebruiken binnen een regio voor een bepaald handelsdoel. Een merk kan bijvoorbeeld door een bedrijf geregistreerd worden om in de Benelux in juwelen te handelen. Daarna mag niemand anders in de Benelux in juwelen handelen onder die naam.
Volgens het Benelux Verdrag inzake de Intellectuele Eigendom worden als merken beschouwd "alle tekens die vatbaar zijn voor grafische voorstelling, met name woorden, met inbegrip van namen van personen, tekeningen, letters, cijfers, vormen van waren of verpakking, mits zij de waren of diensten van een onderneming kunnen onderscheiden".
Inhoud |
[bewerk] Soorten merken
Artikel 1 van het Benelux Verdrag inzake de Intellectuele Eigendom zegt dat bijna alles een merk kan zijn, als iets maar in staat is om de producten of diensten van de ene onderneming van die van een andere te onderscheiden. De bekendste soorten merken zijn woordmerken en beeldmerken. Daarnaast zijn andere categorieën merken erkend, zowel door de wet als in de jurisprudentie. Zo wordt de Wokkel wel aangehaald als voorbeeld van een "vormmerk". De Hoge Raad oordeelde in 1983 namelijk "een als merk gedeponeerde vorm die (niet vanwege esthetische fraaiheid of oorspronkelijkheid doch) slechts vanwege zijn bekendheid de handelswaarde van een waar verhoogt, is niet een vorm die de wezenlijke waarde van de waar beïnvloedt, en komt dus voor merkenrechtelijke bescherming in aanmerking" ; (Hoge Raad in 1983, Wokkels). Ook de kleur groen die KPN Telecom hanteert is door de rechter al eens als een merk beoordeeld; zelfs geuren kunnen in sommige gevallen op merkenrechtelijke bescherming rekenen.
[bewerk] Inbreuk op een merk
De "eigenaar" van een geregistreerd merk (de merkhouder) kan optreden tegen anderen die zonder zijn toestemming gebruik maken van zijn merk, of van een met zijn merk "overeenstemmend teken". In artikel 2.20 van het Benelux Verdrag inzake de Intellectuele Eigendom staan de verschillende inbreukgronden.
Kortgezegd kan de merkhouder optreden tegen iemand die zijn merk gebruikt voor identieke producten of diensten, maar ook tegen iemand die voor soortgelijke producten een teken gebruikt dat lijkt op het merk. Vereist is dan wel dat er gevaar voor verwarring bestaat bij het publiek. Als een merk bekend is, dan kan de merkhouder zelfs optreden tegen het gebruik van overeenstemmende tekens als die niet voor soortgelijke producten worden gebruikt. In sommige gevallen kan de merkhouder ook optreden tegen iemand die zijn merk gebruikt zonder daarmee producten of diensten te onderscheiden.
[bewerk] Waarde
Voor veel bedrijven hebben hun merken een grote waarde, de zogenoemde merkwaarde. Het bindt klanten aan producten die het merk dragen en producten met bepaalde merken worden meer gewaardeerd dan soortgelijke producten zonder dat merk. Bedrijven gaan dus erg zorgvuldig met merken om, om zo het imago van het merk niet te schaden. Tegenstanders van deze bedrijven proberen dit soms wel, bijvoorbeeld door middel van adbusten.
McDonalds, Coca Cola en Disney worden wereldwijd als de bekendste merken gezien. [1] De drie waardevolste merken zijn Microsoft, IBM en wederom Coca Cola. Zie voor een overzicht van verschillende merkwaarden volgens Interbrand het artikel omtrent merkwaarde.
Ondanks dat de methode van Interbrand voor het waarderen van merken een van de bekenste ter wereld is, zijn er veel meer methodes ontwikkeld. Dit komt doordat de methode van Interbrand begrippen als leiderschap en loyaliteit omvormt tot monetaire waarden. Deze omvorming staat ter discussie samen met de methode waarmee de toekomstige inkomsten worden bepaald, die gebruikt wordt als basis van de monetaire waardering van merken.
Andere methodes die gebruikt worden om waarde van een merk aan te geven zijn talrijk. Zo publiceert Forbes in samenwerking met Landor ook een lijst van top merken.
[bewerk] Handelsnaam
Naast merken bestaan ook handelsnamen. Op basis van de Handelsnaamwet kan aanspraak op bescherming worden gemaakt. Een handelsnaam is automatisch (zonder vereiste registratie) beschermd zodra deze rechtmatig wordt gebruikt in het economisch verkeer. Een handelsnaam is echter minder exclusief. Meerdere bedrijven kunnen dezelfde handelsnaam gebruiken in verschillende regio's, of in verschillende branches, voor zover er naar het oordeel van de rechter geen verwarring is te duchten bij het publiek.
[bewerk] Geregistreerd handelsmerk ®
Merken moeten worden geregistreerd. Als een merk niet of niet voldoende door de houder wordt beschermd, vervalt de wettelijke bescherming: het merk kan dan door iedereen worden gebruikt.
Merken die bijvoorbeeld het risico lopen hun bescherming te verliezen, omdat ze door veel mensen generiek worden gebruikt (ze worden gebruikt als soortnaam), zijn bijvoorbeeld Chocomel voor chocolademelk en Aspirine voor pijnstillers. Dit laatste merk van fabrikant Bayer is inmiddels in de VS dusdanig verwaterd, dat het daar geen merk meer is.
Het registreren van een merk kan bijvoorbeeld bij het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom. Een merk kan voor de gehele Benelux, voor de gehele Europese Unie of per land internationaal geregistreerd worden. De kosten voor een Benelux-registratie zijn 240 euro en is geldig voor 3 klassen. Er zijn 45 klassen waarin een merk ingedeeld kan worden. Dit zijn uiteenlopende categorieën, van chemische producten tot (werktuig)machines en van vuurwapens tot zakelijke en administratieve diensten.
Een merk is geldig in de hele Benelux, ook als de merkhouder slechts zaken doet in Zeeland. De merkregistratie is tien jaar geldig en kan worden verlengd voor steeds een termijn van tien jaar.
[bewerk] ® en ™
In de Verenigde Staten is het gebruik van het ®-teken wettelijk beschermd. Om die reden wordt trademark-teken ™ gebruikt bij merken die wel gedeponeerd zijn, maar nog niet in het merkenregister zijn ingeschreven. Als het merk is ingeschreven, wordt ® wel gebruikt.
Het TM-teken wordt ook in Europa veel gebruikt, bijvoorbeeld in situaties waarin de registratieprocedure nog niet is afgerond. Het TM-teken heeft geen juridische betekenis.
Het ®-teken staat voor "registered trademark". Dit teken kan gebruikt worden als een waarschuwing naar derden, om aan te geven dat het merk is geregistreerd. Juridisch gezien heeft dit teken geen betekenis in de Benelux. In de VS heeft het teken echter wél juridische waarde en mag het niet zomaar gebruikt worden.
[bewerk] Rechtszaken
Om te voorkomen dat een merk een zwak merk in juridische zin wordt, moet de eigenaar aannemelijk maken dat hij het merk nog steeds als zodanig beschermt. Doorgaans is het criterium dat het merk nog in het handelsverkeer gebruikt wordt én dat de eigenaar zich tegen inbreuk verzet. Om die reden eisen advocaten van Luxaflex dat in het Groene Boekje en in de Dikke van Dale het woord Luxaflex® met het ®-teken geschreven wordt (hoewel dat in de Benelux geen juridische waarde heeft). Ook de eigenaar van het merk Portacabin verzet zich regelmatig tegen het algemeen gebruik van de term.
Desondanks verliezen nog steeds sommige merken hun bescherming. Zo heeft het Oostenrijkse hooggerechtshof in 2002 beslist dat Sony niet langer de exclusieve eigenaar is van de naam "Walkman".
Daarnaast blijkt het moeilijk om al te algemene benamingen effectief te beschermen als merk. Dat is omdat deze benamingen meestal niet goed in staat zijn om "te onderscheiden", en dus kunnen zij de primaire functie van een merk niet goed vervullen. Het uitgeversconcern VNU verloor een rechtszaak tegen Ouders Online, wegens het gebruik van het woord "ouders", ondanks dat het concern het merk "ouders" voor gebruik als tijdschrift titel geregistreerd heeft.
[bewerk] Typische merken
Een voorbeeld van beschermde kleuren zijn de kleuren van de ABN AMRO-bank, die niet door een andere bank in die combinatie gebruikt mogen worden. In de VS heeft motorfietsfabrikant Harley-Davidson geprobeerd het typische geluid van zijn motoren als merk te deponeren. Dit is echter niet gelukt. In de Benelux zijn wel de eerste negen noten van Für Elise gedeponeerd als merk. Een geluidsmerk omschreven als "het gekraai van een haan" werd afgewezen omdat het te onduidelijk was.
[bewerk] Wikipedia een geregistreerd handelsmerk
De United States Patent and Trademark Office (USPTO) heeft op 10 januari 2006 een handelsmerk registratie uitgegeven voor de term "Wikipedia" aan de Wikimedia Foundation wat een einde maakt aan een procedure die meer dan een jaar in beslag heeft genomen.
De omschrijving van de klasse van goederen en diensten waarvoor de registratie is vergeven luidt: "Het leveren van informatie in het veld van algemene encyclopedische kennis via Internet". Het Wikipedia handelsmerk heeft ook een internationale registratie via het Madrid Protocol.
De aanvraag is ingediend bij USPTO in september 2004 met behulp van advocaat en Wikipedia redacteur Alex756. Ofschoon dit wat aan de lange kant lijkt is het beoordelen van handelsmerkaanvragen een uitgebreid en tijdrovend proces en een dergelijke doorlooptijd derhalve vrij normaal.
De Wikimedia Foundation heeft nog meer aanvragen ingediend waaronder "Wikinews" en "MediaWiki" voor de onderliggende programmatuur. Deze merknamen worden gepubliceerd in de officiële nieuwsbrief van USPTO die op 7 februari 2006 verschijnt.
Een voordeel van handelsmerkregistratie is het recht om het federale registratiesymbool '®' in plaats van '™' of niets achter de merknaam te gebruiken. Dit geeft aan dat de merknaam van een product of dienst beschermd is door de federale wet. Wikipedia kun je vanaf nu schrijven als Wikipedia® wanneer je de merknaam aan wil duiden.
[bewerk] Gerelateerde onderwerpen
- Intellectueel eigendom
- Octrooi (ook wel: Patent)
- Merkenrecht
- Naamgeving merken
