Overleg:Molen
Van Wikipedia
Inhoud |
[bewerk] Rouwstelling
Ik ben Duitser. Tijdens de rouwtijd van prinses Juliana heb ik in een Nederlandse Krant een foto over de rouwstelling van de vleugels van de molens bij de Kinderdijk gezien --- en later ook bij enkele anders molens in Zeeland---. Ik vraag me af, wat is de oorsprong van deze "taak"? (Sorry voor mijn Nederlands!)
- In het jaar 1400 werden de "molenstanden" al gebruikt, misschien zelfs al eerder. Waar het precies vandaan komt is onduidelijk. Vermoedelijk omdat het gewoon handig was. Er zijn een aantal standen bekend:
- 11 uur: rouwstand
- 1 uur: geboortestand
- diagonaal kruis: huwelijk
Soms is dat echter streekgebonden en kan een stand een andere betekenis hebben. In oorlogstijden werd de molenstand soms gebruikt om informatie over de vijand door te geven.
- Een watermolen wordt aangedreven door een waterrad. De molens bij Kinderdijk zijn zonder uitzondering WINDmolens. Wat zij wel doen is (wanneer zij draaien) d.m.v. (meestal een Archimedesworm of scheprad) een pompsysteem water naar een hoger peil brengen. Deze windmolens zorgden voor de ontwatering van de polders.
Pieter 24 mei 2004 20:13 (CEST)
[bewerk] Rouw- en vreugdestanden
Wiekstanden van molens zijn er meer dan alleen vreugde en rouw.
Geen koren op de molen, dus vraag naar werk.
. Het wiekenkruis staat dan overhek, in een rekenkundig maalteken met een één zeil voor en een onderste puntje van rechts naar links terug geslagen. . Een zeil voorgelegd op de boven staande wiek met ook een puntje van links naar rechts terug geslagen, de molen is stuk het geldt als een verzoek om hulp van de molenmaker.
en zo zijn er nog vele andere tenslotte had men geen telefoon. Nu heeft men een GSM.tje om te bellen waar men is, maar een GSM molen bestond al 2 a 3 eeuwen bij de grote droogmakerijen. GSM betekend n.l. Grote Sein Molen. Deze molens gaven aan elkaar door dat er gestopt diende te worden met water uitmalen daar de kanalen waar dit water op geloost werd bijna overliepen. Werd de blauwe vlag of 's nachts de lantaarn weggenomen dan mocht men weer verder malen.
[bewerk] Het begrip watermolen
Het begrip "watermolen" kan tot verwarring leiden, omdat het gebruikt wordt bij twee verschillende indelingen van molens:
1. Naar de aard van de aandrijving: windmolen, watermolen, rosmolen. In dit geval is "watermolen" dus een door water aangedreven molen aan een beek of riviertje.
2. Naar de functie van de molen: korenmolen, oliemolen, zaagmolen, watermolen etc. In dit geval is "watermolen" een molen die water verpompt.
Omdat door watergedreven molens alleen in het oosten en zuiden van Nederland voorkomen is de kans op verwarring over met wat "watermolen" wordt bedoeld gering. In het westen en midden van het land is het een windmolen die water verzet, in het oosten en zuiden van het land een molen die door water wordt aangedreven. Soms wordt beweerd dat het gebruik van "watermolen" voor een molen die water verzet een foutieve benaming is, en dat men dat poldermolens moet noemen. Daar valt twee dingen tegen in te brengen:
1. Al eeuwen lang spreekt men in in het midden en westen van het land in bestekken, rekeningen, advertenties waarin molenaars worden gevraagd etc. over "watermolen" en "watermolenaars". Men kan toch moeilijk volhouden dat in al die gevallen het woord watermolen onjuist is gebruikt!
2. Niet alle windmolens die water verzetten zijn poldermolens! Er werden vroeger ook windmolens ingezet voor het verpompen van water van de ene boezem naar de andere. Deze molens bemaalden géén polders. Men noemde deze molens "strijkmolens" omdat ze, met een geringe opvoerhoogte, het water van de ene naar de andere boezem "streken". Verder is bij een droogmakerij als de Schermer met ruim 50 molens slechts een beperkt aantal daarvan "poldermolen"; de rest stond aan de rand van de polder en was ondermolen, middenmolen of bovenmolen. Die werden ook wel ringmolens genoemd.
[bewerk] Standen van de wieken
Nog een aanvulling op dit verhaal.
Op dit moment zijn de volgende standen nog actueel:
De onderste wiek voor de romp staat voor komen en vreugde, dit kan dus zowel geboorte als huwelijk zijn. Bij geboorte blijft de molen ongeveer een week in deze stand staan, bij huwelijk alleen de dag van de huwelijksvoltrekking. Als de molen in deze stand staat wordt hij soms ook nog versierd met vlaggetjes of bijvoorbeeld een zaanse tooi.
De onderste wiek voorbij de romp staat voor over / voorbij, dit is dus vaak overlijden. De molen blijft vanaf het moment van overlijden tot aan de begravenis in deze stand staan.
De kruis stand is de rust stand. Dit komt voor als de molen voor een langere periode niet gebruikt wordt (bijvoorbeeld bij de wind-watermolen, op het moment dat er voor een langere periode geen regen verwacht wordt en de molen niet hoeft te malen). Toen de wieken nog niet van staal waren werd dit gebruikt om doorhangen te voorkomen.
De Overhek stand (rust voor langere duur) werdt bij de Poldermolens die in de zomer maanden veelal voor langere tijd buiten gebruik stonden. Hiermee werd de totale hoogte van het hoogste punt teruggebracht en zo ontstond er minder kans voor blikseminslag. Tevens stonden alle vier de wieken schuin en kon eventueel regenwater direct van de roeden (de basisbalk van een wiek) aflopen. Nog een voordeel van deze overhekstand is dat als alle vier de wieken vrijwel evenveel windvang opdoen en er minder torsie op de Askop (uiteinde van de bovenas en ophangpunt van het wiekenkruis) terecht komt. In de jaren veertig ontstond de Fokwiek van Fauel. Dit systeem was gebaseerd op de spleetwerking zoals bij een fokzeil op een zeilschip en creeerde een onderdruk achter het zeil van de wiek. Een nadelig neven effect van dit systeem is dat in sommige gevallen de rieten kap van een molen aangetast kon worden door de zuiging. Ook hierin bleek de overhekstand voor langere duur gunstig.Ondanks deze voordelen werden de molens alleen voor langere tijd op deze wijze stilgezet. Het scheelde nogal wat werk in verhouding tot de normale ruststand.
[bewerk] Tekeningen van molen
Op Wikipedia Commons vond ik mooie Duitse tekeningen van de benamingen van de molen en de werking van de molen. Deze tekeningen vertaald of andere tekeningen op het lemma "molen" met een goede uitleg erbij zou wel een aanwinst zijn.
[bewerk] 2007: Jaar van de Molens
Het jaar 2007 is uitgeroepen tot (Nederlands) Jaar van de Molens op voorstel van en ondersteund door diverse instellingen en organisaties.
Molens zijn markante herinneringen aan een verleden, dat in Nederland vele eeuwen terug gaat. In 1407 werd de eerste poldermolen gebouwd. Een goede reden om 600 jaar na dato, in 2007, het Jaar van de Molens te vieren in Nederland.
De organisatie is in handen van de Stichting Jaar van de Molens 2007.
- ( Brabo 28 jan 2007 01:03 (CET) )
