Paul Otlet
Van Wikipedia
Paul Marie Ghuislain Otlet (Brussel, 23 augustus 1868 - 10 december 1944) was een Belgische bibliograaf, theosoof, pacifist en ondernemer
Otlet was de pionier van de 'library science': de documentering van de menselijke kennis. Otlet boog zich zijn hele leven over de theoretische, organisatorische en technische aspecten van een belangrijk maatschappelijk probleem: hoe maak je gegevens en kennis toegankelijk voor iedereen? Bestaat er een universeel systeem van classificatie? Alleen al de klassering van alle bestaande boeken in alle talen op fiches van 12 bij 7 cm zou een onmogelijke taak zijn. Hoeveel fiches zou de codificatie van alle gedachten en ideeën van ieder mens dan wel opleveren? Otlet maakte zowel het Mundaneum als de Universele Decimale Classificatie.
De laatste jaren is er hernieuwde interesse in het werk van Otlet.
Inhoud |
[bewerk] Répertoire Universel
Otlet hoopt al jonge leeftijd alle menselijke kennis in een bibliografisch systeem te vangen. In 1934, lang voor er sprake is van hypertext, maakt Otlet een zoeksysteem dat op mechanische wijze (met wieltjes en haken) de lezers inzicht zou moeten brengen in een mechanische database van miljoenen fichekaarten van 3 bij 5 cm. Otlet wil zo, door de links tussen alle kennisbronnen en (voor wie wat verder denkt) tussen de mensen, het 'Universele Boek' toegankelijk maken.
Ooit zal, droomt Otlet, alle kennis op de hele wereld toegankelijk zijn, via een elektrische telescoop die in combinatie met telefoon een facsimilebeeld zou laten verschijnen op een projectiescherm.
In december 1895 wordt in Brussel de Conférence Bibliographique Internationale gehouden, waar wordt beslist het systeem van Dewey te gebruiken. De Union Bibliographique Internationale wordt opgericht, met als organen L'Institut et l'Office Internationaux.
Tot het zover is, doet hij een poging alle kennis ter wereld te verzamelen, en daartussen 'links' ('des liens'), om een 'grand réseau' te maken. Daarvoor richt hij in 1895 samen met Henri La Fontaine de Répertoire Bibliographique Universel (RBU) op, een ambitieus project dat een bibliografie wil maken van alle gedrukte kennis ter wereld.
[bewerk] Universele Decimale Classificatie (UDC)
Otlet weet dat de slaagkans van het project zal afhangen van de catalogus. Hij bestudeert de reeds bestaande ontsluitingssystemen zoals de Decimale Classificatie van Dewey (in de Library of Congress) en die van het British Museum, en ziet dat inhoudelijke ontsluiting (informatie over de inhoud van het boek, door thematische trefwoorden) nog niet bestaat.
Met de code van Dewey als basis ontwerpt hij een nieuw ontsluitingssysteem, dat tot op heden nog steeds in wetenschappelijke bibliotheken gebruikt wordt: de Universele Decimale Classificatie of UDC. Waar generaties filosofen (Francis Bacon, John Wilkins, Carolus Linnaeus) en catalografen als Panizzi, Melvil Dewey en Ranganathan naar gezocht hebben, is door Otlet vergemakkelijkt.
Vandaag de dag zijn er meer dan 62.800 'ingangen' in meer dan 30 landen. Er zijn negen grote categorieën die sommige studenten in de bibliotheekwetenschap als volgt memoriseren:
- "Als de mens zich niet bezighoudt met algemeenheden (categorie 0), denkt hij (al dan niet psychologisch getint) (categorie 1) aan God (categorie 2) of aan de anderen, welke wetten er zijn, hetzij die van de mens (categorie 3), hetzij die van de natuur (indirect van God), al dan niet toegepast door de mens (categorie 5).
- Het kan zijn dat hij daardoor ziek wordt (categorie 6). Misschien is het het best dat hij wat geestelijke of lichamelijke ontspanning zoekt (categorie 7 & 8).
- Hij besluit uiteindelijk op reis te gaan (categorie 9), maar door geldgebrek blijft dat een reis in de biografieën en geschiedenis (categorie 9)."
Een UDC-code kan vrijwel alles beschrijven (een veter, een mens, tot zelfs het menu van een restaurant) en kan 7 of meer cijfers bevatten.
[bewerk] Het Mundaneum
 Zie Mundaneum voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
In 1910 creëren Otlet en La Fontaine een "stad van het verstand", een model voor een utopische stad voor zijn megacatalogus. In 1919 kunnen ze, na succesvol lobbyen bij koning Albert I van België, met hun (op dat moment) twaalf miljoen fichekaartjes de hun ter beschikking gestelde kamers betrekken in het Brusselse Jubelpark.
Het project is korte tijd succesvol wanneer mensen per post aan de catalogus vragen kunnen stellen, en tegen een flinke vergoeding per kerende post antwoord krijgen. Maar al gauw wordt het project te groots, een reus met lemen voeten, die almaar meer waggelt. De Belgische regering verliest haar vertrouwen in de zaak, en Otlet verhuist een paar keer, tot hij in een oud anatomiegebouw van de Vrije Universiteit Brussel terecht komt. Het is dan 1934.
[bewerk] Periode na 1934
In 1940 vallen de Duitsers België binnen. Hij maakt nog net mee hoe zij zijn collectie ruimen voor een tentoonstelling van kunst uit het zogenoemde 'Derde Rijk'. Vlak na de bevrijding van België laat hij het leven.
Na zijn dood blijft het Mundaneum lange tijd vergeten. In het midden van de jaren negentig blaast een groep vrijwilligers het stof van Otlets kind, en in 1996 kan de universele mensheid het weer bezoeken, in Bergen.
[bewerk] Nagelaten werk
In zijn baanbrekend werk Traité de documentation (1934) en in Monde : Essai d'Universalisme (1935) vat Otlet zijn ideeën samen. Otlet was de centrale figuur in wat toen de Documentation-beweging heette, de voorloper van de informatiegeneratie van de bibliotheekdocumentatie, een beroepsgroep die nu de term 'information science' of 'library science' gebruikt.
Otlet staat aan de wieg van het universeel ontsluiten of toegankelijk maken van informatie, en in die zin ook aan de wieg van hyperlinksystemen, en zou indirect een inspirator kunnen zijn van Wikipedia. Otlets werken werden in 1990 herdrukt, onder meer door zijn biograaf Warden Boyd Rayward.
[bewerk] Trivia
- In 2005 was hij ook één van de kansmakers op de titel De Grootste Belg, maar haalde de uiteindelijke nominatielijst niet en strandde op nr. 63 van diegenen die net buiten de nominatielijst vielen.
[bewerk] Externe links
- Artikel over Paul Otlet (Engels)
- Uitgebreide beschouwing over Paul Otlet (Engels)
- Paul Otlet (Engels)
- El paradigma otletiano como base de un modelo para la organización y difusión del conocimiento científico. (Spanish), Zurita Sánchez, Juan Manuel, México, El Autor, 2001. Tesina, Colegio de Bibliotecología, Facultad de Filosofía y Letras, UNAM.
- L'homme qui voulait classer le monde. Paul Otlet et le Mundaneum (French), Françoise Levie, Bruxelles, Les Impressions Nouvelles, 2006.
- Ducheyne, Steffen. Paul Otlet's Theory of Knowledge and Linguistic Objectivism, Knowledge Organization 32, 2005, pp. 110-116.
