Van Wikipedia
[bewerk] Gebeurtenissen
Hier staan alleen een aantal markante of belangrijke gebeurtenissen en langer durende ontwikkelingen vermeld. Voor een veel groter overzicht van de gebeurtenissen in 1934 kunt u de maandpagina's raadplegen:
[bewerk] Internationaal
[bewerk] Nederland en België
- In Duitsland wordt op 31 januari de Rijkseenheidswet afgekondigd. Hierbij wordt het bestuur gecentraliseerd: De landsregeringen zijn strikt ondergeschikt aan de rijksregering en verliezen hun laatste restje soevereiniteit.
- De Duitse vicekanselier Franz von Papen spreekt zich in een toespraak uit voor een terugkeer naar de meerpartijenstaat en een beëindiging van de samenwerking tussen nationaal-socialisten en conservatieven. De Nacht van de Lange Messen overleeft hij, maar zijn politieke rol is uitgespeeld. Uiteindelijk wordt hij na de mislukte Juliputsch vertegenwoordiger van Duitsland in Oostenrijk.
- In de Nacht van de Lange Messen (30 juni) worden Ernst Röhm, andere leiders van de SA en een aantal politieke tegenstanders van Hitler vermoord. De officiële lezing is dat zij een staatsgreep zouden voorbereiden, maar in werkelijkheid gaat het om een machtsstrijd binnen de NSDAP en een afrekening met politieke tegenstanders.
- Rijkspresident Paul von Hindenburg overlijdt op 2 augustus. Rijkskanselier Adolf Hitler neemt het rijkspresidentschap over, en krijgt de titel Führer voor het leven.
- Er is een kerkstrijd gaande binnen de Duitse Evangelisch-Lutherse Kerk. Inzet is de bevoegdheid van de door de regering aangestelde rijksbisschop. Diverse landsbisschoppen weigeren zijn gezag om kerkpolitieke besluiten te nemen te erkennen. Op de achtergrond speelt natuurlijk de vraag of de kerk op nationaal-socialistische wijze gelijkgeschakeld wordt, of dat zij zich ook politiek-neutraal of oppositioneel mag opstellen.
[bewerk] Oostenrijk
- In Oostenrijk komen vele terreuraanslagen voor, gepleegd door nationaal-socialisten die aansluiting bij Nazi-Duitsland wensen.
- Ook met de sociaal-democraten heeft de regering-Dollfuss problemen, en in februari wordt de partij verboden. Dit leidt tot gewelddadige protesten, die bekend staan als de Oostenrijkse Burgeroorlog, welke na iets minder dan een week door de regering wordt gewonnen.
- Internationaal haalt Oostenrijk de banden met Hongarije en Italië aan. De Italiaanse leider Benito Mussolini krijgt van Adolf Hitler de toezegging dat deze de Oostenrijkse onafhankelijkheid zal eerbiedigen. Oostenrijk krijgt een nieuwe grondwet, waarin het tot een bondsstaat wordt omgevormd. De burgerlijke vrijheden worden verder ingeperkt.
- Op 25 juli proberen de nationaal-socialisten een staatsgreep, zie Juliputsch. Bondskanselier Engelbert Dollfuss wordt beschoten en overlijdt aan zijn verwondingen, maar de staatsgreep wordt de kop in gedrukt. Hierna eindigen de terroristische acties van de nationaal-socialisten, en normaliseren de Duits-Oostenrijkse betrekkingen. Kurt Schussnigg wordt de nieuwe bondskanselier.
- De datum voor de volksstemming in het Saargebied, waarbij bepaald wordt of het gebied bij Duitsland of Frankrijk gevoegd gaat worden of onder beheer van de Volkenbond blijft, wordt vastgelegd op 13 januari 1935. Om het referendum in goede banen te leiden, worden er uit diverse landen militairen en politiemensen gestuurd.
- In oktober komt het in geheel Spanje tot linkse rellen. Bij gevechten vallen honderden doden. Catalonië verklaart de onafhankelijkheid, maar de zwaarste opstanden zijn in Asturië. De opstanden worden onderdrukt.
- Bij een bezoek aan koning Alexander van Joegoslavië aan Frankrijk wordt op hem een aanslag gepleegd. Alexander en de Franse minister van buitenlandse zaken Louis Barthou komen om, evenals de dader, de Macedoniër Vlado Chernozemski. Het komt tot een ernstige diplomatieke rel tussen Joegoslavië en Hongarije, dat door Joegoslavië verantwoordelijk wordt gehouden voor het onderdak en steun bieden aan de terroristen.
- De moord op Sergej Kirov, secretaris van de afdeling Leningrad van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie, vormt de aanleiding voor het begin van de grote zuivering van de partij. Tot de slachtoffers behoren Grigori Zinovjev en Lev Kamenev, die naar Siberië worden verbannen.
- Mantsjoekwo wordt een keizerrijk, met de voormalige Chinese keizer Pu Yi als keizer.
- Japan beëindigt zijn vijandelijke acties tegen China. Mantsjoekwo is gevestigd als Japanse vazalstaat, en heeft Jehol erbijgekregen, en Japan probeert nog steeds Binnen-Mongolië binnen zijn invloedssfeer te krijgen, maar het gebied ten zuiden van de Chinese muur is geheel aan China teruggegeven.
- De Japanse minister van buitenlandse zaken kondigt in een toespraak de 'Japanse Monroedoctrine' af. Deze houdt in dat Japan zich verzet tegen politieke en militaire bemoeienis van andere landen in Oost-Azië, in het bijzonder in China. In onder meer China en de Verenigde Staten wordt hierop met bezorgdheid gereageerd.
- Spanningen lopen op tussen Japan en Mantsjoekwo aan de ene, en de Sovjet-Unie aan de andere kant.
- De communisten worden in China verslagen, maar weten in de zogenaamde Lange Mars naar het westen en noorden te ontkomen.
- Jemenitische troepen vallen Saoedi-Arabië binnen. Na enkele maanden van gevechten wordt de vrede gesloten, grotendeels op Saoedische voorwaarden.
- De Verenigde Staten en de Filipijnen komen tot overeenstemming over een voorstel om de Filipijnen op termijn (8-10 jaar) onafhankelijk te maken.
- Voor Brits-Indië worden voorstellen voor een nieuwe grondwet ontworpen. De pro-onafhankelijkheidsgroepen in Indië verwerpen de voorstellen, omdat deze niet ver genoeg zouden gaan, zo krijgt Brits-Indië geen dominion-status, maar regering en parlement van het Verenigd Koninkrijk aanvaarden de plaatsen.
[bewerk] Zie verder
- maandoverzichten: januari, februari, maart, april, mei, juni, juli, augustus, september, oktober, november, december
- wetenschap in 1934
- januari
- 1 - Serge Moureaux, Brussels politicus
- 4 - Rudolf Schuster, Slowaaks president
- 5 - Eddy Pieters Graafland, Nederlands voetbaldoelman
- 8 - Jacques Anquetil, Frans wielrenner
- 8 - Piet Dankert, Nederlands politicus (overleden 2003)
- 11 - Sylvain Tack, Radio Mi Amigo-financier, fabrikant van Suzy Wafels, Belgisch ondernemer, radiomaker, muziekuitgever (overleden 2006)
- 20 - Tom Baker, Brits acteur
- februari
- maart
- april
- mei
- juni
- juli
- augustus
- 1 - Gerrit Krol, Nederlands schrijver en columnist
- 4 - Rutger Kopland, Nederlands schrijver, werkelijke naam R. H. van de Hoofdakker
- 11 - Piet van Est, Nederlands wielrenner (overleden 1991)
- 16 - Ed van Thijn, Nederlands politicus, oud-burgemeester van de Amsterdam en minister van Binnenlandze Zaken
- 22 - Norman H. Schwarzkopf, Amerikaans generaal, leider in de eerste Golfoorlog
- 23 - Fred Emmer, Nederlands journaallezer
- 25 - Ad Havermans, Nederlands politicus en burgemeester van Den Haag
- september
- 2 - Allen Carr, Brits publicist (anti roken) (overleden 2006)
- 3 - Freddie King, Amerikaans bluesgitarist en zanger
- 4 - Helga Ruebsamen, Nederlands schrijfster
- 16 - George Chakiris, Amerikaans acteur
- 20 - Sophia Loren, Italiaans actrice
- 21 - Leonard Cohen, Amerikaans zanger en tekstschrijver
- 24 - Maria Pia, Italiaans prinses
- 26 - Winnie Mandela, ex-vrouw van Nelson Mandela
- 28 - Brigitte Bardot, Frans actrice en dierenactiviste
- 30 - Udo Jürgens, Duits zanger
- 30 - Frans van Valkengoed, Nederlands entertainer
- oktober
- november
- december
- januari
- 1 - Jakob Wassermann (60), Duits schrijver
- 4 - Emile van Arenbergh (79), Belgisch dichter
- 4 - baron Beyens (79), Belgisch diplomaat
- 8 - Sebastiaan Hoogewerff (85), Nederlands scheikundige
- 10 - Marinus van der Lubbe (24), Nederlands communist, stak de Rijksdag in brand (executie)
- 13 - Justin de Selves (85), Frans politicus
- 13 - Rudolf Kuyper (59), Nederlands marxistisch socioloog
- 13 - Jean-Baptiste Marchand (70), Frans militair
- 15 - Pierre Pasquier (57?), Frans bestuurder (vliegtuigongeluk)
- 16 - Hermann Bahr (70), Oostenrijks schrijver
- 20 - Sam van Eeghen (80), Nederlands zakenman
- 24 - Otakar Ševčík (82), Tsjechisch muziekpedagoog
- 26 - Marianne van Herwerden (59?), Nederlands biologe
- 30 - Louis Morrisson (45), Belgisch operazanger
- Arthur Weigall (53), Brits egyptoloog
- Izaak Houck (84), Nederlands componist
- februari
- 2 - Fritz Haber (66), Duits scheikundige
- 3 - Montague Glass (56), Amerikaans toneelschrijver
- 6 - Jacques de Boer (85), Nederlands acteur
- 7 - Jan Berent Westerdijk (74), Nederlands politicus
- 17 - Albert I (58), koning van België
- 17 - Siegbert Tarrasch (71), Duits schaker
- 20 - J.Th. Oudemans (71), Nederlands entomoloog
- 21 - Augusto César Sandino (38), Nicaraguaans revolutionair
- 22 - Willem Kes (79), Nederlands musicus
- 23 - Edward Elgar (76), Brits componist
- maart
- 1 - Charles Webster Leadbeater (87), Brits theosoof
- 3 - Gerrit Smit (54), Nederlands vakbondsleider
- 12 - Frans Schoofs (46), Belgisch esperantist
- 14 - prins Sixtus van Bourbon-Parma (47), Oostenrijks edelman
- 15 - G.H. Koopman (48), Nederlands schouwburgdirecteur
- 17 - Wilhelm Meyer-Förster (71), Duits schrijver
- 20 - Koningin Emma (75), koningin-regentes van Nederland
- 27 - Franz Wilhelm Reitz (89), politicus van de Oranje Vrijstaat
- 29 - Franz Ehrle (89), Duits kardinaal
- 29 - Otto Kahn (67), Duits-Amerikaans bankier en kunstliefhebber
- Ruth Morgan, Amerikaans feministe
- april
- 4 - Arina Hugenholtz (85), Nederlands kunstenares
- 6 - Jiro Sato (26), Japans tenniser (zelfmoord)
- 15 - Gerald du Maurier (61), Brits acteur
- 27 - Karel Smulders (70), Nederlands componist
- mei
- 2 - Max Friedländer (81), Duits musicoloog
- 3 - William Woodin (65), Amerikaans politicus
- 5 - Simon Miedema (73), Nederlands beeldhouwer
- 10 - Vjatsjeslav Menzjinski, Sovjet-Russisch politicus
- 11 - Hubert Krains, Belgisch schrijver (ongeval)
- 22 - Franz Dülberg, Duits vertaler en kunsthistoricus
- 23 - Bonnie Parker (23) en Clyde Barrow (25), Amerikaanse misdadigers ("Bonnie and Clyde")
- 25 - Gustav Holst (59), Brits componist
- 29 - Togo Heihachiro (86), Japans generaal
- Sam Vlessing, Nederlands musicus
- juni
- 1 - Anton Averkamp (73), Nederlands zanger
- 10 - Frederick Delius (72), Brits componist
- 10 - Arnold Goffin (59), Belgisch schrijver
- 11 - Lev Vygotsky (37), Russisch filosoof, psycholoog en kunstenaar
- 13 - Theodor Däubler (57), Duits dichter
- 15 - Bronisław Pieracki (38), Pools politicus (aanslag)
- 19 - Johan Winnubst (48), Nederlands musicus
- 26 - Max Pallenberg (56), Oostenrijks acteur (vliegtuigongeluk)
- 27 - Isidoor Teirlinck (83), Belgisch schrijver
- 27 - Zaro Agha (ca. 159?), naar beweerd oudste man
- 30 - Gregor Strasser (42), Duits nationaal-socialistisch politicus
- 30 - Ernst Röhm (46), Duitse leider van de Sturmabteilung (SA)
- 30 - Kurt von Schleicher (51) Duits generaal en politicus
- Yen Shi-shan, Chinees generaal
- Alfred Savoir (51), Pools-Frans toneelschrijver
- juli
- 3 - Prins Hendrik (58), echtgenoot van Koningin Wilhelmina der Nederlanden
- 4 - Marie Curie (66), Pools-Frans natuurkundige
- 5 - Chaim Nachman Bialik, Joods dichter
- 6 - Riek de la Mar-Kley (81), Nederlands actrice
- 6 - Edward Vermeulen (73), Belgisch schrijver
- 11 - Jan Stuyt (65), Nederlands architect
- 12 - Erich Mühsam (56), Duits schrijver (zelfmoord)
- 15 - Jules Renkin (71), Belgisch politicus (premier 1931-1932)
- 22 - John Dillinger (31), Amerikaans crimineel
- 25 - François Coty (60), Frans industrieel
- 26 - Richard Dollfuss (41), Oostenrijks politicus (bondskanselier 1932-1934)
- 27 - Hubert Lyautey (79), Frans militair
- 28 - Marie Dressler (65), Canadees actrice
- 28 - Paul Kenis (49), Belgisch schrijver
- 30 - Ernst von Wolzogen (79), Duits schrijver
- Max van de Sandt (70), Nederlands pianist en componist
- augustus
- 2 - Paul von Hindenburg (86), Duits militair en politicus (president 1925-1934)
- 12 - Hendrik Petrus Berlage (78), Nederlands architect
- 13 - Gonzalo de Borbón (19), Spaans prins (auto-ongeluk)
- 20 - Henry Rainey (73), Amerikaans politicus
- 28 - Edgeworth David (76), Brits ontdekkingsreiziger
- 31 - Johan Schaper (66), Nederlands politicus
- Alfred Boucher (83), Frans beeldhouwer
- september
- 10 - George Henschel, Duits-Engels musicus
- 15 - Wilhelmina Kley (88), Nederlands actrice
- Fiore della Neve (pseudoniem van M.G.L. van Loghem) (85), Nederlands dichter
- oktober
- 4 - Henri Marteau (60), Frans violist
- 7 - Isaac Israëls (69), Nederlands schilder
- 9 - Alexander (45), koning van Joegoslavië (1921-1934)
- 9 - Louis Barthou (72), Frans politicus
- 9 - Vlado Chernozemski (36), Bulgaars terrorist
- 9 - Ignatius Rieder (76), prins-aartbisschop van Salzburg
- 15 - Raymond Poincaré (74), Frans politicus (president 1914-1920)
- 19 - Alexander von Kluck (88), Duits generaal
- 31 - D.F.W. van Rees (71), Nederlands bestuurder
- Sadi Kirschen, Belgisch advocaat
- november
- 5 - Catherine Dawson Scott, Brits schrijfster
- 15 - Anton Dreesmann (80), Nederlands ondernemer
- 16 - Alice Hargreaves (82), model voor Alice in Wonderland
- 18 - Abraham Onderwijzer (72), Nederlands joods-religieus leider
- 18 - Pietro Gasparri (82), Italiaans kardinaal
- 21 - Willem de Sitter (62), Nederlands astronoom
- 21 - Philippe Berthelot, Frans diplomaat
- 23 - Funke Küpper (40), Nederlands politiek tekenaar
- 23 - Arthur Wing Pinero (79), Brits toneelschrijver
- 26 - Sem (Georges Goursat) (70), Frans politiek tekenaar
- 29 - graaf Paul Wolff-Metternich (81), Duits diplomaat
- 30 - Hélène Boucher (26), Frans vliegenier
- december
[bewerk] Externe link (video)
Polygoon jaaroverzicht 1934 (Nederland)
Kalenders
