Regula Benedicti
Van Wikipedia
De Regula Benedicti (Latijn: Regel van Benedictus) is de kloosterregel van de heilige Benedictus van Nursia uit de zesde eeuw. Het was in de Middeleeuwen de beroemdste en invloedrijkste leefregel voor monniken. Met name de benedictijnen, cisterciënzers en ook de kartuizers volgen de Regel van Benedictus.
Inhoud |
[bewerk] Doel
Benedictus wilde met zijn regel een houvast bieden aan diegenen voor wie een kloosterregel als die van Basilius de Grote te streng was. Hij beschrijft zijn regel als een leidraad voor beginners. Hij schreef de tekst in eerste instantie voor de monniken van de abdij van Monte Cassino.
[bewerk] Inhoud
De Regula Benedicti bestaat uit een proloog en 73 hoofdstukken. De hoofdstukken 1-3 leggen de fundamenten voor het leven in een klooster, allereerst de gehoorzaamheid in de zin van het goede en oplettende luisteren. In de hoofdstukken 4-7 bespreekt Benedictus de deugden waaraan monniken dienen te voldoen, met name gehoorzaamheid, armoede en nederigheid. In hun kloostergeloften beloven religieuzen trouw aan deze deugden. Vervolgens komen in de hoofstukken 8 tot en met 20 voorschriften voor de liturgie, het opus Dei, "het aan God welgevallige werk" aan de orde. De term Opus Dei is door de huidige kerkelijke organisatie Opus Dei overgenomen, maar de leden ervan leiden geen kloosterleven. De bestraffing van overtredingen van de voorschriften vormt de inhoud van de hoofdstukken 21 tot en met 30. Vervolgens bespreekt Benedictus in de hoofdstukken 31-57 praktische zaken als het beheer van het klooster, de taken van monniken, de zorg voor monniken en voor hun gasten. De opname en positie van novicen, de rangorde in de kloostergemeenschap, de keuze van abt en prior, alsmede de taken van de portier, vormen de onderwerpen van de hoofdstukken 58 tot en met 66. In de hoofdstukken 67 tot en met 72 wordt de onderlinge omgang van de monniken besproken. Het laatste hoofdstuk is een epiloog.
[bewerk] Doorwerking
Benedictus bewerkte een eerdere anonieme Regula Magistri. Zijn aanpassingen munten uit door mildheid. In plaats van zich te verliezen in details over bijvoorbeeld de vormen van ascese, legde Benedictus de grote lijnen vast van een leven in balans gewijd aan contemplatie, gebed, de viering van de Eucharistie en eenvoudige arbeid. De regel creeërt een duidelijke indeling van de dag waarin activiteit en bezinning elkaar afwisselen. Behalve een document dat zowel het dagelijkse leven als de spiritualiteit van het kloosterleven diepgaand heeft beïnvloed, is deze regel ook interessant vanwege de deels sterk juridische aard ervan. De beschrijving van Benedictus' leven, en speciaal zijn optreden als geestelijk leider van zijn kloostergemeenschap in de Dialogen van paus Gregorius de Grote maakte velen nieuwsgierig naar de regel, ook al stipte Gregorius zelf de regel slechts terloops aan. Vanaf het einde van de 7e eeuw duikt de regel eerst in Engeland en Ierland op. Vandaar uit wordt de regel over heel Europa verbreid. Karel de Grote bepaalde dat de Regula Benedicti de enige kloosterregel zou zijn in diens rijk. Eén van de oudste handschriften van de regel bevindt zich in de Abdij van Sankt Gallen.
Met formuleringen als ora et labora, bid en werk, met de bepalingen over het zevenmaal per dag bidden van getijden en door de sfeer van studie heeft de Regel van Benedictus de Europese cultuur in de Middeleeuwen en lang erna wezenlijk mee gevormd. Benedictus' regel maakt geordend leven tot de basis van en het model voor religieus leven. Ook nu putten velen inspiratie uit de levensopvatting die deze leefregel bevat. Tot managers toe scholen zich in Benedictijns leiderschap.
[bewerk] Nederlandse vertaling
- De Regel van Sint-Benedictus, Vincent Hunink (vert.) (Amsterdam 2000).
