Relatieve verwantschap tussen volken
Van Wikipedia
De relatieve verwantschap tussen volkeren is een onderwerp waarnaar wetenschappers uit verschillende disciplines onderzoek doen. Het doel van dit onderzoek is onder andere prehistorische migratiestromen in kaart te brengen.
Er zijn veel disciplines die een bijdrage kunnen leveren aan dit onderzoeksterrein, zoals de archeologie, de linguïstiek en de biologie.
[bewerk] Archeologisch onderzoek
Van opgegraven gebruiksvoorwerpen als aardewerk en gereedschappen met overeenkomend uiterlijk kan men vaak een patroon van migratie opstellen. Zo zijn de oudste vondstplekken meestal de oorsprongsplaats van een bepaald volk dat deze voorwerpen gebruikte. Latere en dan aan langs welke routes dit volk in de loop der tijden zich verspreidde. Een andere uitleg kan echter ook zijn dat etnisch verschillende volken dezelfde voorwerpen aan elkaar doorgaven zodat dan niets over verwantschap te zeggen valt.
[bewerk] Taalkundig onderzoek
Hierbij worden overeenkomsten en verschillen tussen talen in kaart gebracht, waarbij vaak taalverwantschap wordt gevonden tussen volken die in historische tijden ver uit elkaar leven. De mate van taalverwantschap zegt iets over de tijd waarin de geografische scheiding is opgetreden. Uiteindelijk is de bijdrage die de taalkunde kan leveren aan het antwoord op de vraag naar de verwantschap tussen volken echter beperkt: volken blijken gemakkelijk een taal van een ander volk te kunnen overnemen. Een treffend voorbeeld hiervan is het Engels, dat door volken met een genetisch zeer verschillende achtergrond gesproken wordt.
Er moet wel een zekere terughoudendheid betracht worden bij al te stellige conclusies enkel op basis van taalkundig onderzoek. De taalkunde kan een antwoord geven op de vraag of talen verwant zijn, maar niet noodzakelijkerwijs op de vraag of ook de volken die deze talen spreken verwant zijn. Taalkundigonderzoek kan wel aansporen tot aanvullend onderzoek op andere terreinen.
[bewerk] DNA-onderzoek
Er zijn twee soorten menselijk DNA die vrijwel ongewijzigd van generatie op generatie worden doorgegeven, dat wil zeggen zonder dat in elke generatie door recombinaties nieuwe genpatronen worden gevormd.
- Enerzijds betreft dit mitochondriëel DNA, dit is het enige DNA dat niet in chromosomen is opgeslagen, maar in subeenheden binnen de cel, de mitochondriëen (die van vitaal belang zijn voor de energievoorziening in de cel). Deze mitochondriëen delen zich regelmatig. Alle mitochondrieën in elke menselijke cel zijn rechtstreeks afkomstig van de mitochondriëen uit de eicel, dus van de moeder. Het mitiochondriëel DNA van een kind is een vrijwel exacte kopie van dat van de moeder.
- Anderzijds hebben alle mannen (en alleen mannen) een zogeheten Y-chromosoom dat altijd afkomstig is van de vader. (Mannen hebben een X en Y geslachtchromosoom, X van moeder, Y van vader, vrouwen hebben twee X-chromosomen, één van elke ouder). Het Y-chromosoom van een man is vrijwel een exacte kopie van dat van zijn vader.
Voor al het menselijk DNA geldt dat dit bij elke celdeling vrijwel foutloos wordt gekopieerd, sporadische kopieerfouten en spontane defecten (men noemt dit mutaties, b.v. door kosmische straling) kunnen zelfs meestal hersteld worden.
Wanneer een foute DNA code niet wordt gecorrigeerd kan dit betekenen dat een gen defect raakt. Vaak is dan de cel niet meer levensvatbaar. Alleen wanneer een kopieerfout op een niet functioneel stuk DNA zit (genetici spreken dan van junk DNA, DNA zonder (bekende) functie)) zal dit geen gevolgen hebben, anders dan dat deze verandering in de DNA code van nu af door de generaties wordt doorgegeven. Door de eeuwen heen (fouten treden als gezegd maar zelden op) zullen nakomelingen van een gemeenschappelijke voorouder steeds meer toevalsverschillen in hun junk DNA vertonen.
Het aantal verschillen in het mitochondriëel DNA tussen twee personen is een maat voor hun verwantschap via de moederlijke lijn. Evenzo is het aantal verschillen in het Y chromosoom een maat voor de verwantschap via de vaderlijke lijn. Wanneer nu van twee volken voldoende personen worden gescreend kan uit het aantal verschillen in één van beide beschreven typen DNA afgeleid worden hoe lang geleden deze volken voor het laatst samen nakomelingen kregen. Beide DNA onderzoeksmethoden fungeren als elkaar controle.
