Sniporchis
Van Wikipedia
| Sniporchis | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
|||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
| soort | |||||||||||||||||
| Ophrys scolopax Cav. (1793) |
De sniporchis (Ophrys scolopax) is een Europese orchidee van het geslacht van de spiegelorchissen. Het is een soort die vrij algemeen is in de landen rond de Middellandse Zee.
De bloemkleur en –tekening is van de sniporchis is zeer gevarieerd.
Inhoud |
[bewerk] Naamgeving en ethymologie
Syn.:
Nl: Sniporchis
Fr: Ophrys bécasse
En: Woodcock Orchid
De: Gehörnte Ragwurz, Schnepfen-Ragwurz
De naam Ophrys komt uit het Grieks en betekent ‘wenkbrauw’, wat zou moeten slaan op de behaarde lip. De naam wordt reeds gebruikt door Plinius de oudere (23-79 vc) in zijn Naturalis Historia, alhoewel hij er waarschijnlijk een andere plant mee aanduidde. Scolopax is de Latijnse naam voor houtsnip.
Ook de Nederlandse, Franse en Engelse naam verwijzen naar de gelijkenis van de bloem met de kop van een houtsnip.
[bewerk] Kenmerken
[bewerk] Plant
De sniporchis is een middelgrote orchidee, 15 tot 65 cm hoog. Het is een meerjarige plant (geofyt) die elk jaar vanuit ondergrondse wortelknol opnieuw een bloeistengel vormt. De slanke stengel draagt een bladrozet, meerdere stengelbladeren en een ijle aar met maximaal 3 tot 12 bloemen.
[bewerk] Bladeren
Het bladrozet heeft drie tot zeven lancetvormige groene, ongevlekte bladeren. De bloeistengel heeft ook nog twee tot vier stengelomvattende bladeren.
[bewerk] Bloemen
De bloemen zijn typisch voor de spiegelorchissen, met drie gelijke kelkbladen, twee kleinere kroonbladen en een opvallende lip. De lip lijkt van op een afstand wat op een insect, wat de geslachtsnaam spiegelorchis verklaard.
De kelkbladen zijn rose tot violet, zelden wit of groen, breed ovaal tot eivormig en met een groene nerf. De veel kleiner kroonbladen zijn eveneens roze tot violet, lancetvormig tot driehoekig en behaard.
De lip is drielobbig, opgeblazen, eveneens kort behaard en kastanjebruin van kleur met een gele rand. De zijlobben zijn kort, ovaal of driehoekig en dicht behaard. De middelste lob is veel groter, ovaal of omgekeerd eivormig, de grootste breedte onder het midden, met een duidelijk X-vormig speculum, eveneens bruin of paars met een gele rand. Onderaan de lip is er een duidelijk aanhangseltje dat naar voor wijst. Het gynostemium middenin de bloem lijkt van opzij gezien opvallend veel op de kop en bek van een houtsnip, wat de naam van de plant verklaart.
De kleur van de bloem en de tekening van het speculum zijn zeer variabel. Het speculum kan zeer duidelijk zijn, slechts gedeeltelijk aanwezig of volledig verdwenen. De kleur van de kelk- en kroonbladen kan variëren van groen over wit tot violet, en de kleur van de lip kan variëren van bijna zwart tot groen of geel, of op het bruin kunnen groene vlekken aanwezig zijn.
De bloeitijd loopt van eind april tot juni.
[bewerk] Voortplanting
De spinnenorchis wordt bestoven door langhoornbijen (Eucera).
Voor details van de voortplanting, zie spiegelorchis.
[bewerk] Habitat
De sniporchis is weinig veeleisend wat zijn habitat betreft. Hij verkiest kalkrijke gronden, matig voedselrijk tot voedselrijk, droog of licht vochtige, in volle zonlicht of halfschaduw. Hij is te vinden op kalkgraslanden, wegbermen, in kreupelhout, rond struikgewas, in bosranden en lichte naaldbossen, vanaf zeeniveau tot op 2000 m.
[bewerk] Verspreiding en voorkomen
De sniporchis komt voor in het Middellandse Zee-gebied van Spanje over Zuid Frankrijk, Italië en de zuidelijke Karpaten en tot aan de Balkan. Ook in Noord-Afrika.
[bewerk] Verwante en gelijkende soorten
Binnen het geslacht van de spiegelorchissen vertoont de sniporchis bijzonder veel gelijkenis met de bijenorchis (Ophrys apifera), die een overlappend verspreidingsgebied heeft en in dezelfde biotopen voorkomt. Onderscheid is mogelijk door het aanhangseltje onderaan de lip, dat bij de bijenorchis naar achter gebogen is.
De sniporchis is zoals eerder vermeld een zeer variabele soort met veel variëteiten en ondersoorten, wat het onderscheid met andere spiegelorchissen niet steeds makkelijk maakt..
[bewerk] Bedreiging en Bescherming
De sniporchis is in Frankrijk in verschillende departementen beschermd.
[bewerk] Afbeeldingen
 Sniporchis, Roussillon (Frankrijk) |
 Sniporchis, Algarve (Portugal) |
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Ophrys scolopax op Wikimedia Commons. |
[bewerk] Externe links
- Orchidées du Tarn-et-Garonne (fr): afbeeldingen
- Alpenflora (fr): beschrijving en afbeeldingen
| Bronnen en referenties: |
|
