Sonar

Van Wikipedia

Sonar (sound navigation and ranging) is een techniek die geluid gebruikt om onder water te navigeren of om andere voorwerpen te detecteren. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen actieve en passieve sonar.

[bewerk] Actieve sonar

Actieve sonar verstuurt een geluidspuls, die men ook ping noemt, om nadien naar de weerkaatsing ervan te luisteren. Om de afstand tot een object te meten, meet men de tijd die verstrijkt tussen de emissie en de ontvangst van de puls. Om de grootte van het gedetecteerde voorwerp te bepalen gebruikt men meerdere hydrofoons en meet men de respectieve ontvangsttijd.

ASDIC (Allied Submarine Detection Investigation Committee) was de naam van de eerste actieve sonartechnologie.

De puls kan een constante of een wisselende frequentie hebben, wat een typisch piepend, snerpend geluid veroorzaakt (chirp). Als de sonar een chirp verstuurt kan de ontvanger dezelfde informatie vergaren als bij het versturen van een veel kortere puls van dezelfde kracht. In het algemeen gebruiken actieve lange-afstandssonars lagere frequenties. De laagste creëren een BAH-WONG-geluid.

De meest gebruikte kleine sonars zien eruit als een waterdichte kniplamp. Men houdt ze onder water, drukt op een knop en leest de gemeten afstand af. Een variant is de viszoeker die de mogelijkheid biedt scholen vis op te sporen. Sommige sonars bieden dezelfde mogelijkheden als de sonars ontwikkeld voor militaire doeleinden en kunnen driedimensionale beelden tonen. Ze zijn niet ontworpen voor onopgemerkt gebruik; het gebruik van actieve sonar verraadt niet alleen de positie van de vijand, maar ook in een keer je eigen positie.

Wanneer men sonar gebruikt om de diepte van een water te meten noemt men dit echopeiling.

[bewerk] Sonar en zeedieren

Sommige bewoners van de zee zoals walvissen en dolfijnen gebruiken echosystemen, vergelijkbaar met actieve sonar, om zowel hun jagers als hun prooien op te sporen. Men vreest dat sonar deze dieren in verwarring brengt waardoor ze zich onvoldoende kunnen oriënteren in die mate dat ze hun voedsel of hun partners niet meer vinden.

Krachtige sonars kunnen zeebewoners verwonden. In 2000 deed de US Navy een test op de Bahama's waarbij ze een 230 decibel-zender een toon met een frequentiebereik tussen 3000 en 7000 hertz lieten versturen. Het resultaat hiervan was dat van de 16 walvisssen die strandden er 7 dood waren. De Navy bekende schuld in een artikel dat op 1 januari 2002 gepubliceerd werd in de krant Boston Globe. Bij aangespoelde dieren zijn wel bloeduitstortingen in het binnenoor vastgesteld. Minder krachtige sonars kunnen zeedieren dan weer beschermen omdat ze vermijden dat deze in aanvaring komen met schepen.

[bewerk] Passieve Sonar

Passieve sonars luisteren alleen maar. Je vindt ze meestal bij militaire toepassingen.

Sonargebruik in zoet water vraagt aanpassing. In zout water wordt sonar beïnvloed door de temperatuur. De zeetemperatuur varieert als functie van de diepte en ergens tussen een diepte van 30 en 100 m vindt er een opmerkelijke verandering plaats die men thermocline noemt (scheiding tussen warm en koud water). Een geluid dat van de ene kant van de thermocline komt heeft de neiging terug te kaatsen, behalve als het erg luid is. Thermocline is niet aanwezig in minder diepe kustwateren.

De hydrofoons worden meestal op afstand voortgesleept om geluidshinder te vermijden. Op die manier wordt het ook mogelijk de hydrofoons boven of onder de thermocline te positioneren.