Stam (antropologie)
Van Wikipedia
Een stam is een groep mensen die op een of andere manier bij elkaar horen. Meestal kan een volk worden onderverdeeld in meerdere stammen.
Inhoud |
[bewerk] Kenmerken
Een stam kan enkele honderden mensen omvatten tot vele duizenden. Het zijn van oorsprong onderling verwante families of clans, maar niet altijd. In het begin was de familierelatie het belangrijkste bindende element maar naarmate een stamde groeide, naast uitbreiding door geboorteaanwas ook door opneming van nietverwante mensen in de stam, kwam dit meer op de achtergrond te staan. Het belangrijkste bindende element werd nu de gemeenschappelijke cultuur zoals dezelfde onderlinge taal en religie, dezelfde gebruiken bij ambachten, kunst en bij gemeenschappelijke werkzaamheden als vissen en jagen, landbouw en veehouderij. Vaak zijn er ook informele leiders; opperhoofden meestal met een 'adviesraad' gevormd door ervaren 'stamoudsten' en een in de loop der eeuwen gegroeide verzameling tradities en wetten, waarin al het belangrijke geregeld wordt.
[bewerk] Geschiedenis
De eerste menselijke gemeenschappen waren allen op stamverbanden gebaseerd. Het is in de westerse wereld tegenwoordig een historisch begrip. De Romeinen schreven over de stammen die ze bij hun veroveringstochten tegenkwamen. Voorbeelden uit onze streken zijn de Germanen onderverdeeld in Franken, Bataven, Friezen, Goten en vele andere stammen. Uit de bijbel en andere bronnen kennen we de 12 stammen van de Israelieten en andere stammen uit het midden-oosten zoals de Amorieten. De Westerse wereld is sinds de vroege middeleeuwen niet meer op stamverbanden gebaseerd maar op staten. In veel landsnamen van Europese staten is nog wel vaak de naam van de belangrijkste stammen terug te vinden die aan de oorsprong van deze staten hebben bijgedragen. Bekende voorbeelden zijn Frankrijk: het rijk van de Franken en Engeland: het land van de Angelen.
In de moderne wereld zijn er groeperingen die ook stamkenmerken hebben zoals gangsters en Hells Angels waarbij waarden als 'trouw aan de leider en groep' en soms zelfs initiatieriten belangrijk zijn.
[bewerk] Afrika
In Afrika zijn stamverbanden nog wel duidelijk aanwezig. Mensen identificeren zich daar in de eerste plaats met een stam en pas in tweede instantie met een Nationaliteit. In eerste instantie is men bijvoorbeeld Zulu en pas in tweede instantie Zuid-Afrikaan. Dit heeft er ook mee te maken dat in Afrika de landsgrenzen vrij willekeurig zijn getrokken. Stamverbanden komen ook uit een tijd dat grote groepen nog een nomadisch bestaan hadden en minder met de grond verbonden waren dan tegenwoordig.
[bewerk] Azië en Australië
In de afgelegen gebieden zoals oerwouden, bergen en woestijnen en eilandjes van deze werelddelen leven nog vele volkeren in stamverband. Bekende voorbeelden zijn de papoeas, aboriginals en de stammen op Borneo.
[bewerk] Noord- en Zuid-Amerika
In Zuid-Amerika, zoals bijvoorbeeld in Suriname kennen we nog wel het begrip stammen. We hebben het hier over de Indianenstammen, maar ook over de gevluchte voormalige slaven die weer in stamverband zijn gaan leven. Plaatselijk bekend als bosnegers.
De Amerikaanse Indianen zijn een goed voorbeeld van in stamverband levende volken.
[bewerk] Noorden
Bekende voorbeelden zijn ook de Eskimo's, eigenlijk bestaande uit een aantal stammen. In Lapland (of Sápmi), het noorden van Noorwegen, Zweden en Finland en het uiterste noordwesten van Rusland, leven de Saami.
