Toengoeska-explosie

Van Wikipedia

Locatie in Siberië waar de explosie ongeveer plaatsvond

foto gemaakt tijdens de Koelik-expeditie (1928)

Op 30 juni 1908 vond in Toengoeska (nu Evenkië, hetgeen sinds 2007 bestuurlijk onderdeel is van de kraj Krasnojarsk) in Siberië een enorme explosie plaats bij de rivier de Stenige Toengoeska, die bekend staat als de Toengoeska-explosie of Grote Siberische Explosie. Bij de explosie werden vele bomen ontworteld in een omtrek van 30 tot 40 kilometer. Over de oorzaak van de explosie wordt nog veel gespeculeerd, mede doordat deze in een zeer afgelegen gebied plaatsvond; de meest geaccepteerde verklaring is de ontploffing van een meteoriet op circa 8 kilometer boven het aardoppervlak.

De schaarse ooggetuigen in het zeer dunbevolkte gebied zagen een vuurbal uit de hemel neerdalen en in de lucht exploderen. Dit ging gepaard met een zeer harde knal. Door de kracht van de explosie werden bomen in de omgeving ontworteld en mensen en dieren weggeblazen. De explosie was op vele kilometers afstand (meer dan 200 km) van het ground zero te voelen.

[bewerk] Een geluk bij een ongeluk

Een geluk bij een ongeluk was dat de inslag plaatsvond in een nagenoeg onbewoond gebied. Ware dat niet zo geweest, dan had het aantal slachtoffers in de duizenden, zo niet honderdduizenden gelopen. Nu is er niets bekend over menselijke slachtoffers, afgezien van een oude rendierherder op ca. 30 km van de inslagplaats. Hij werd door de kracht van de ontploffing 12 meter hoog in een boom geslingerd en overleed later aan zijn verwondingen.

Het gebied van de inslag was zelfs zo afgelegen, dat het tot 1928 zou duren, voordat een eerste wetenschappelijke expeditie het hypocentrum bereikte.

Men was toen verbaasd geen grote inslagkrater te vinden, maar alleen een ruim 2000 km² groot gebied waar de meeste bomen tegen de grond waren geslingerd.

Dat er geen inslagkrater werd gevonden, kan verklaard worden door de omstandigheid dat de meteoriet al op een hoogte van enkele kilometers uiteen gespat was. Men schat dat de zo hevige ontploffing veroorzaakt werd door een stenen meteoriet met een doorsnede van enkele tientallen meters. Vanwege de zeer hoge snelheid, draagt elke kilo steen dan aan de explosie een energie bij gelijk aan die van enkele tientallen kilo's explosief.

Er zijn in het verleden veel alternatieve, vaak fantastische, verklaringen gegeven voor de explosie, maar in wetenschappelijke kringen is men het tegenwoordig wel erover eens dat de oorzaak gezocht moet worden in de ontploffing (dus geen inslag) van een vrij grote meteoriet, of zelfs komeet. Voor dat laatste zijn drie aanwijzingen:

Een komeet is een 'vuile sneeuwbal', bestaande uit bevroren water en andere ijsachtige substanties, zoals bevroren kooldioxide, en talrijke zeer kleine deeltjes gesteente; in het epicentrum en wijde omgeving zijn zeer kleine bolletjes van glasachtig materiaal gevonden, die wijzen op het smelten maar niet meer geheel vergloeien van gesteentepartikeltjes die door de wrijving met de dampkring of de explosie tot smelttemperatuur werden verhit;
In de nachten die op de explosie volgden was het in West-Europa zo licht (een rood ochtendgloren) dat men om middernacht de krant kon lezen. Dit wijst op stof in de zeer hoge atmosfeer, beschenen door de zon toen die nog diep onder de oostelijke horizon stond;
De datum van de explosie (30 juni) staat in verband met de 'Tauriden', een meteorenzwerm, die de baan van de Aarde kruisen. Dergelijke zwermen stof en fijn gruis, vaak op Aarde zichtbaar als 'sterrenregen', ontstaan uit kometen die verdampen en uiteenvallen. Het is niet onmogelijk dat een nog niet geheel tot stof vergaan brokstuk van de moederkomeet (de komeet van Encke) de Aarde heeft getroffen.