Gesteente
Van Wikipedia
Een gesteente is een geconsolideerd (vast) materiaal dat bestaat uit een mineraal of een verbinding van verschillende mineralen. Materialen als zand, modder en grind worden soms als gesteente geclassificeerd, maar vallen eigenlijk onder de term grondsoort. De aardkorst is opgebouwd uit talloze gesteenten. Ze bepalen in belangrijke mate de eigenschappen van het aardoppervlak; reliëf, draagkracht van de ondergrond, het bodemtype dat erop ontstaat en de waterhuishouding.
Uit gesteenten worden mineralen, ertsen of elementen van economisch belang gewonnen. Gesteente zelf kan ook waardevol zijn, bijvoorbeeld toegepast als natuursteen, graniet en marmer.
Inhoud |
[bewerk] Indeling
Gesteenten worden ingedeeld op de manier waarop ze zijn ontstaan. Er zijn drie typen te onderscheiden, die hieronder worden toegelicht.
[bewerk] Stollingsgesteenten
Stollingsgesteenten zijn gevormd uit magma. Het dieptegesteente graniet en het uitvloeiingsgesteente basalt zijn veel voorkomende stollingsgesteenten, ze vormen een belangrijk bestanddeel van respectievelijk de continentale en oceanische korst.
[bewerk] Afzettingsgesteenten
Deze groep wordt ook wel als sedimentgesteenten aangeduid. Het wordt gevormd door de verwering en erosie van andere gesteenten. Het verweringsmateriaal kan op verschillende manieren worden vervoerd. De naam van het sediment is afhankelijk van het soort transport:
De bovenstaande gesteenten worden klastisch (mechanisch) gevormd. Twee groepen sedimenten worden op een andere manier gevormd:
- organogeen sediment (door organismen)
- evaporiet (door verdamping)
[bewerk] Metamorfe gesteenten
Door verhitting of grote druk diep in de aardkorst kan uit stollingsgesteente of afzettingsgesteente een ander type gesteente ontstaan. De oorspronkelijke mineralen veranderen en een metamorf gesteente ontstaat. Uit klei ontstaat leisteen, uit kalksteen ontstaat marmer.
[bewerk] Menselijk gebruik
Siervoorwerpen van gesteenten zijn sinds prehistorische tijden bekend. Eerst werden gesteenten gebruikt voor de vervaardiging van wapens en werktuigen, later voor onder andere sier- en gebruiksvoorwerpen.
Steen is in het spraakgebruik een verzamelwoord voor alle vaste bestanddelen van de aardkorst, met uitzondering van ijs en steenkool. Juweliers en stenenliefhebbers verstaan onder stenen alleen edel- en sierstenen. Personen uit de bouwwereld verstaan onder stenen alle materialen waarmee ze kunnen bouwen. In de aardwetenschap, de geologie, spreekt men niet van stenen maar van gesteenten en mineralen.
