Tongaans

Van Wikipedia

Dit artikel gaat over de Polynesische taal gesproken in Tonga. Voor de Bantoetaal die in Malawi wordt gesproken, zie Tonga (taal).

Tongaans (faka-Tonga) is een Austronesische taal die wordt gesproken op de eilanden van Tonga. Het heeft ongeveer 100.000 sprekers, en is de officiële taal van het koninkrijk. De structuur van de zin is "Werkwoord-Onderwerp-Voorwerp".

[bewerk] Verwante talen

Tongaans is een van de vele talen binnen de Polynesische tak van de Austronesische talen valt, samen met onder andere Hawaïaans, Maori, Samoaans en Tahitiaans.

Het woord "taboe" is een leenwoord uit het tongaans.

[bewerk] Lettergrepen

Iedere lettergreep heeft exact een (1) klinker. Het aantal lettergrepen in een woord is dus gelijk aan het aantal klinkers dat het woord heeft.

Iedere lettergreep mag niet meer dan een (1) medeklinker hebben

Combinaties van medeklinkers is niet mogelijk. Ng valt niet onder deze regel, aangezien het een (1) klank is.

Iedere lettergreep moet op een klinker eindigen.

De nadruk valt gewoonlijk op de een-na-laatste lettergreep van een woord met twee of meer lettergrepen. Het kan onder bepaalde omstandigheden echter verschoven worden naar een andere lettergreep: De meest voorkomende reden is dat er een lange klinker is die de nadruk moet krijgen.

[bewerk] Onderverdeling in talen

Taal voor de Koning
Taal voor de Hou'eiki (de edelen)
Taal voor het Volk

[bewerk] Literatuur

Tongaans wordt meer gesproken dan geschreven. Alleen de bijbel, het Boek van Mormon en een aantal andere boeken zijn in het Tongaans geschreven. Er zijn niet genoeg mensen die de taal kunnen lezen om het publiceren van boeken in het Tongaans commercieel interessant te maken. De meeste literatuur in Tonga is in het Engels.

Er zijn thans geen week- en maandbladen in het Tongaans, maar er zijn er de volgende kranten in de taal, wekelijks, sommige 2x per week:

Ko e Kalonikali ʻo Tonga
Ko e Keleʻa
Taimi ʻo Tonga
Talaki
Ko e Tauʻatāina

Maandelijkse of 2 maandelijkse publikaties, al kerkelijk.

Taumuʻa lelei (Katoliek)
Tohi fanongonongo (Wesleyaans)
Liahona (Heiligen van de laatste dagen)
Tonga star (Tokaikolo)

In vroegere tijden (rond 2000 en daarvoor) waren er een paar maand of kwartaal bladen, maar behalve de eerste was hun verschijning onregelmatig of maar voor beperkte duur voordat zij weer verdwenen. Bovendien waren slechts enkele artikelen in het Tongaans.