Utrechtenaar

Van Wikipedia

Zie Utrechter voor een synoniem zonder een dubbele betekenis.

Utrechtenaar was voor 1730 de benaming van inwoners van de stad Utrecht. Na de Utrechtse homoseksuelenaffaire werd de term "Utrechtenaar" niet meer alleen gebruikt als naam voor een inwoner van Utrecht, maar ook voor een homoseksueel persoon.

In de jaren 30 van de twintigste eeuw ontstond bij het Utrechts Nieuwsblad enige wrevel over de dubbele betekenis van het woord. Om het probleem te omzeilen verzon de krant het neologisme "Utrechter", dat ook nu nog wordt gebruikt. Het was de bedoeling dat "Utrechter" in de betekenis "inwoner van Utrecht" werd gebruikt, en dat "Utrechtenaar" beperkt bleef tot de betekenis "homoseksueel". De meeste taalgebruikers zijn zich van dit (opgelegde) onderscheid echter niet bewust; het is buiten Utrecht dan ook niet algemeen aanvaard geraakt, maar in de stad zelf lijkt de term "Utrechter" redelijk ingeburgerd te zijn. Buiten Utrecht wordt "Utrechter" ook wel gebruikt in de betekenis van "Utrechtenaar", dus "homoseksueel".

[bewerk] Trivia

De zanger Jaap Fischer (student te Leiden rond 1960) zong in het liedje De Bal: "Wat maakt nou eigenlijk zo'n feest zo fijn? Is het wijn, is het de gein, of het feit dat de voorzitter een Utrechter moet zijn?" Beweerd werd dat hij met "Utrechter" een bedekte aanduiding voor "homo" wilde geven.

De volgende Utrechtse tegeltjeswijsheid is dus hoogstwaarschijnlijk van voor 1930:

Uit gulden koorenaren

Schiep God de Utrechtenaren

En uit het restant

De overigen uit het land