Volkstelling
Van Wikipedia
Een volkstelling of census is een vaststelling, door of namens de overheid, van de bevolkingsgrootte van een bepaald gebied, meestal een land, waarbij tevens een aantal andere, structurele kenmerken onderzocht worden, zoals leeftijd, geslacht, burgerlijke staat, godsdienst, gezinsverband en beroepswerkzaamheid.
Inhoud |
[bewerk] Nederland
Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Nederlands Instituut voor Wetenschappelijke Informatiediensten (NIWI) werken sinds 1997 samen aan het project 'Digitalisering Nederlandse Volkstellingen 1795-1971'.
In 1795 werd de eerste volkstelling gehouden en in 1971 de laatste. Op 22 april 1879 werd bij wet vastgelegd om elke tien jaar een volkstelling te houden.
De met veel maatschappelijk protest gepaard gaande volkstelling van 1971 noemt het CBS nog succesvol. Toch kon in 1981 de volgende telling niet worden uitgevoerd. Ze werd uitgesteld, later afgesteld en kwam tenslotte eind jaren tachtig te vervallen.
De roep om privacybescherming zorgde er uiteindelijk voor dat het instrument van de volkstelling in 1991 weer wettelijk werd afgeschaft.
[bewerk] België
In België werd in opdracht van de overheid voor het eerst een volkstelling gehouden door het "Bureau de Statistique Générale" en de "Commission centrale de Statistique" in 1846 onder leiding van Adolphe Quételet. De werkwijze was grotendeels gebaseerd op de telling die in 1829 nog onder het Hollandse bewind werd gehouden. De inlichtingen werden ingewonnen op basis van een zogenaamd "huishoudelijk telformulier", en verwerkt per gemeente. In 1856 volgde een nieuwe telling en werd wettelijk bepaald voortaan om de tien jaar een nieuwe telling te organiseren.
De laatste volkstelling werd gehouden op 1 maart 1991, ingevolge een wetsaanpassing werd de volkstelling nadien afgeschaft. Op 1 oktober 2001 zou er nog een laatste exhaustieve "Algemene socio-economische enquête" georganiseerd worden door het NIS, waaraan alle op dat ogenblik in het bevolkingsregister ingeschreven inwoners deelnamen. Het was de allereerste keer dat er zonder tussenkomst van een enquêteur onderzoek werd gedaan. Slechts de huishoudens die ook na een herinneringsbrief niet reageerden werden door enquêteurs bezocht. De participatiegraad lag desondanks met 96,9% drie procent hoger dan bij de laatste volkstelling in 1991.
Al van bij de eerste telling in 1846 werd ook gepeild naar het gebruik van de omgangstaal, vanaf de telling van 1866 ook naar de kennis en gebruik van andere talen, de zogenaamde talentelling. Dit onderdeel van de volkstelling zou in 1947 voor het laatst opgenomen worden in de bevraging, het werd nadien omwille van de politieke controverse rond dit thema bij wet afgeschaft, zodat er sindsdien in België geen officiële statistische gegevens hieromtrent meer beschikbaar zijn.
[bewerk] Overzicht van de volkstellingen in België
-
- 15 oktober 1846
- 31 december 1856
- 31 december 1866
- 31 december 1880
- 31 december 1890
- 31 december 1900
- 31 december 1910
- 31 december 1920
- 31 december 1930
- 31 december 1947 (de volkstelling voorzien in 1940 verviel door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog)
- 31 december 1960
- 31 december 1970
- 1 maart 1981
- 1 maart 1991
