Zuiderdokken

Van Wikipedia

De zuiderdokken in Antwerpen staan in de haven van Antwerpen. Ze hebben een merkwaardige geschiedenis. Aanvankelijk waren er drie: het kooldok, het schippersdok en het steendok. Vandaag zijn ze gedempt en worden ze als een enorme parking gebruikt.

[bewerk] De Zuiderdokken vroeger

Hier lagen de binnenschippers rustig, met hun lege of geladen schip in afwachting voor afvaart met een gunstig getijde, naargelang zij noord- of zuidwaarts moesten varen. De noordwestelijk gelegen Zuidersluis lag ongeveer in het midden van het Schippersdok. Naargelang het op- of afgaande getij voeren de houten - en later de ijzeren - binnenvaartschepen in of uit de sluis. Het versassingssysteem werkte toen zoals de Bonapartesluis en de Kattendijksluis. Met kaapstanders, hydraulische water-, stoom- en mankracht, hielpen de sasseniers de scheepvaart. In de invaart naar het dok werd er een opening aangehouden om de vrachtschepen gemakkelijker buiten en binnen te laten, en naar een ligplaats te begeven. Aan de zuiderdokken werden vooral steenkool, stenen, zand en mosselen verscheept. In de volksmond werd algauw gesproken van de mosselkaai. De Vlaamse Kaai had een doorlopende kade, terwijl de tegenoverliggende Waalse Kaai verbreed was, naargelang de kaden aan het Steen- en Kooldok. Over de Waalse Kaai liep ook een spoorlijntje dat de dokken met de Scheldekaaien verbond. De schepen lagen aan de ene kant van het dok vier schepen breed, terwijl er aan de andere kant maar twee schepen lagen, met in het midden een passagevaargeul. De houten zeilvrachtschepen toen waren maar 4 tot 4,50 meter breed, net als de 'houten waal'. Later kwamen de ijzeren spitsen van 5,05 meter breedte.

In de loop der jaren werden de Zuiderdokken verouderd en te smal voor grotere en bredere schepen. Men besloot ze te dempen omdat de haven noordwaarts groter, moderner en drukker werd.

[bewerk] De Zuiderdokken nu

Heden ten dage zou men geopteerd hebben om van de dokken een jachthaven van te maken. Deze - en andere - ambitieuze plannen doen nog steeds de ronde. Het zou eveneens ideaal geweest zijn voor de toeristische sector, om plezierjachten en -schepen naar hier te loodsen, zoals ze met het Willemdok en in minder mate Bonapartedok hebben gedaan. Dan zouden de toeristen en vooral buitenlandse toeristen, meteen nabij het centrum hebben gelegen. Nu vormen de gedempte Zuiderdokken een reusachtige parkeerplaats waar kermissen, circussen en andere grote evenementen worden gehouden. Onder andere de Sinksenfoor vind er jaarlijks plaats. Ook het Antwerpse luik van de 0110-concerten ging er door.

De pakhuizen bleven meestal overeind en kregen een andere bestemming: woonblokken, ateliers, taverne's, eethuizen en garage's. De Vlaamse deelregering bracht het Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen (MUKHA) - onder in een oude graansilo aan de Leuvenstraat, die uitkomt aan de Waalse Kaai en het gedempte Schippersdok en anderzijds aan de Cockerillkaai. Er zijn hier twee grote tentoonstellingen te vinden, op de benedenverdieping en op de eerste etage. Een aantal kleinere tentoonstellingen, videoinstallaties of filmvertoningen. Op de tweede verdieping bevindt zich een cafétaria tussen twee ruime dakterrassen, waar objecten in de open lucht geëxposeerd worden. Werken, die kunstenaars uit de hele wereld sedert 1978 aan de Stichting Gordon Matta-Clark schonken, vormen een aanvulling op de 44 kunstwerken verworven van Belgische en buitenlandse kunstenaars, typerend voor de jaren '80 - zoals Joachim Bandou, Willem Cole, Luc Deleu, Denmark, Hubert Kiefool, Bertrand Lavier, Manfred Müller, David Nash, Michelangelo Pistoletto, Walter Swennen e.a.

Het Zuiderpershuis aan de Waalse Kaai n°14, een hydraulische krachtcentrale voor de aandrijving van kranen en het bedienen van de Zuidersluis en de draaibruggen aan de sluis zelf en van het Steen- en Kooldok, herbergt het toneelgezelschap Internationale Nieuwe Scène. De leden voeren soms hun stukken op in een grote circustent op de gedempte Zuiderdokken.

Aan de Vlaamse Kaai staat nog de Waterpoort. Oorspronkelijk was dit een stadspoort aan de Schelde, op de Vlasmarkt opgericht in 1624 als ereboog voor koning Filips IV van Spanje. De Coninkxpoort of Porta Regia werd waarschijnlijk ontworpen door Pieter Paul Rubens en gekapt door Hans van Mildert. De mooiste zijde bevindt zich langs de Kasteelstraat.

Dokken in de Haven van Antwerpen ...

... op de Antwerpse rechteroever van de Schelde: Albertdok | Amerikadok | Asiadok | Bonapartedok | Churchilldok | Delwaidedok | Derde Havendok | Eerste Havendok | Graandok | Hansadok | Houtdok | Industriedok | Kanaaldok | Kattendijkdok | Kempischdok | Kooldok | Lefèbvredok | Leopolddok | Lobroekdok | Margueriedok | Marshalldok | Noordschippersdok | Sasdok | Schippersdok | Schuildok voor Lichters | Steendok | Straatsburgdok | Suezdok | Tweede Havendok | Verbindingsdok | Vierde Havendok | Vijfde Havendok | Willemdok | Zesde Havendok ... op de Oost-Vlaamse linkeroever van de Schelde: Deurganckdok | Doeldok | Noordelijk Insteekdok | Saeftingedok | Verrebroekdok | Vrasenedok | Waaslandkanaal | Zuidelijk Insteekdok