Mosjøen

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket

Mosjøen er ein by i Vefsn kommune i Nordland. Byen vart til på 1700-talet og har vakse sidan, men staden, som ligg i enden av Vefsnfjorden, er i alle tider vore ein møtestad for folk i landsdelen. Byen er den eldste på Helgeland og den nest eldste i Nordland.

[endre] Historie

I 1875 fekk Mosjøen bystatus og vart då skilt ut frå Vefsn kommune som eigen bykommune. Pga. bystatusen fekk byen tidleg ein reguleringsplan for byutvikling, og bygatene vart forma som eit rettvinkla rutenett. Slik er det framleis i dag. I sør vart dei to kommunanane Hattfjelldal og Grane skilde ut frå Vefsn kommune i respektivt 1862 og 1927.

Vefsn kommune vart på si side oppretta i 1836 og var då like stor som Vestfold og Østfold til saman. Dette var ei vidareføring av det eldre Vefsn sokn og Vefsn fjerding (tinglag), som gjekk tilbake til mellomalderen.

Byen fekk sin første industri på midten av 1800-talet, altså hundre år før resten av landet vart industrialisert. Det var for det meste skoghogst, tømmerfløyting og dampdrive sagbruk. Då industrialiseringa kom hundre år etterpå, fekk byen meir industri: aluminiumsverk og veveri. Utanom industri og handel, som er den viktigaste næringsvegen, er der vasskraft og forholdsvis lite jordbruk, skogbruk og fiske. Vidare er der diverse tertiærnæringar og dessutan store selskap som Gilde, ISS Bergene-Holm o.a. I 2005 utgjorde primærnæringar 3,3 %, sekundærnæringar 28,7 % og tertiærnæringar 68 %.

Industrialiseringa og handelen førte med seg direkte kontakt med utlandet generelt og England spesielt. Impulsar strøymde på frå England og Paris. Engelskmenner bringa både språk, kultur og ikkje minst kles- og byggestil til byen. Der finst framleis restar etter engelsktida. I tillegg kom samar, svenskar og austlendingar. Byen vart eit slags Klondyke.

Byen har mange lemningar frå gammal tid og mange hus og bygningar har halde seg godt. Byen har den eldste trehusbusetnaden i Nord-Noreg; i Sjøgata ligg vakre, små trehus som perler på snor langs elva Vefsna. Resten av byplata har ein planmessig kvadratur. Særprega er Dolstad kyrkje, ei åttekanta trekyrkje frå 1735 og Fru Hagans Hotel frå 1794, det eldste hotellet i Nord-Noreg. Elles finst der andre typar bygningar, m.a. hus i hellensk stil med søyler, funkishus og såkalla moderne arkitektur.

I 1961 fall Mosjøen bykommune tilbake til Vefsn kommune og i 1963 vart to kommunar i nord lagde inn under Vefsn kommune.

[endre] Bydelar

I dag har byen om lag 10 000 innbyggarar og er delt inn i ti bydelar. I nord ligg bydelane Kulstadlia, Breimoen og Halsøy. Vidare sørover finn ein Halsåsen og Åsbyen. Aust for sentrum ligg Skjervengan, medan Nyrud, Kippermoen og Olderskog ligg sør i byen.

[endre] Kommunikasjon

Byen er elles eit kommunikasjonsknutepunkt, med fly, tog, buss og ferje, i tillegg til E6.

[endre] Skolar og kultur

Byen/kommunen har ei rekke vidaregåande skoler, folkehøgskolar, landbrukshøgskole og dessutan eit folkeuniversitet. Kommunalt bibliotek med mykje lokallitteratur.

Mosjøen har eit rikt kulturliv, særleg innanfor musikk og kunsthandverk. Der er mange kafear og restaurantar av alle slag.