Francés de Corteta

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.

Francés de Corteta, senhor de Cambas e de Pradas, tanben conegut com Corteta de Pradas (Agen, 1586 – Hautafaja, lo 3 de seteme de 1667), escrivan occitan deu sègle XVIIau e autor d'òbras barròcas de teatre en lenga occitana.

[Modificar] vita

A despart de la soa purmèra importància dens la literatura occitana, que sabem pauc de causas de la soa vita qui deisha quauques traucs peus sons biografs. Francés de Corteta qu’èra lo hilh de Maria Dufòrt e de Joan Jacme de Corteta, govenador de Castelculhier. Que vadó dens ua familha de magistrats. Qu’estudiè au Collègi d’Agen abans d’estar page de Francés d’Esparvers de Lussan, futur marescau de França, governador deu Castèth de Blaia e vesconte d’Aubatèrra. En 1608 qu’esposè la soa cosia Jana de Caumont. En 1619 que s’establí a Agen e quauques annadas arron, en 1639, que’u trovam dens l’armada au servici d’Adrian de Monluc, conte de Caramanh, governador deu país de Foish, de Donesan e d’Andòrra a l’escadença dei sièti de Fontarabia e de la prèsa de Salse. En dehòra de las soa activiats militàrias, Adrian de Montluc qu’èra un òmi de letras pròcha deu gran escrivan occitan Pèire Godolin. Definitivament tornat a Agen, Corteta qu’i compausè la soa òbra teatrala barròca e a la mòda deus gosts literaris d’aqueth temps: ua òbra literària occitana estilistacament enqüèra a egalitat dab lo teatre francès qui l’èra contemporanèu, e qui conservam tres pèças dont ua, Sancho Pansa qu’ei ua pèça de maquinas. Aqueth teatre que ho publicat peus son hilhs (Maximilian e Joan Jacma), sonque en 1684, après la soa mort. Agen e lo Felibrige que’u dediquèn ua estatua dens lo jardin public.

[Modificar] Òbras

Ramonet, o lo paisan agenés tornat de la guèrra: pastorala qui auhereish ua version occitana deu matamòre qui preten franchimandejar sens escàder s’i . Au contra de L’Illusion Comica, aquiu l’ehèit comic qu’ei percevut d’un punt de vista parlaoccitan.

Miramonda : òbra pastorala.

Sancho Pansa al Palais dels Ducs: adaptacion dramatica e barròca dens ua pèça de maquinas d’aqueth episòdi du tòme dus de l’òbra de Cervantes.

Per las tres òbras que conservam de Francés de Corteta, los manescrits que demoran. Amassas que fòrman un triptic hèra interessant d’un espiar occitan e gascon autoreferenciau puish que Ramonet e Sancho Pansa que tractan lo famós topic deu miles gloriosus associat despuish au mens lo sègle XVIau dab los Gascons (véder, com simple exemples dens un heish de possibilitats lo Baron de Faeneste d'Agripa Daubigné e lo Matamòre dens L’Illusion Comica de Corneille). La tresau pèça, La Miramonda, qu’ei ua pastorala. Personatges (pastors e Matamòres) plan occitans e dilhèu un pauc clichés donc, totun, la causida de l’episòdi deus Ducs en çò de Cervantes qu’ei hèra interessanta. Sancho Pansa, en ehèit, que nse muisha certes un Don Quichòte parlaoccitan (d’aqueth occitan de las termièras enter Lengadòc e Gasconha) çò qui èra normau dens aquesta França qui arridèva dad lo Matamòre Gascon de Corneille dens L’Illusion Comica, mes que dar tanben lo parat de ns’muishar un monde on los ducs atanben be parlan occitan, e tot aquò dens un episòdi de Don Quichòte on l’auto-referencialitat qu’ei un punt essenciau (aquiu, dens lo dusau tòme de Don Quichòte, los personatges qu’an avut lo parat de léger la quita òbra qui'n son los personatges). Còrteta que harga donc jòcs de miralhs deus complèxes enter lengas e estereotips.