Galen
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Galen o Claudi Galen (Grèc ancian: Γαληνός, Galinos; Latin: Claudius Galenus) nascut a Pergamum en 131 aprèp lo Crist, mòrt en 201, foguèt un mètge grèc de l'antiquitat. Lo pichon nom Claudi es absent dels tèxtes grècs e apareis sonque a la Renaissença.
Considerat coma l'un dels paires de la farmacia, aguèt una influéncia durable sus la medecina europèa, en particular per l'intermediari dels mètges josèus e musulmans a l'Edat Mejana.
Somari |
[Modificar] Sa vida
Galen es nascut dins la ciutat grèca de Pergamum (uèi Bergama, Turquia), èra lo filh d'un ric arquitècte nomenat Aeulius Nicon. S'interessava d'un biais eclectic a l'agricultura, arquitectura, astronomia, astrologia, filosofia duscas que fins finala se concentra sus la medecina.
A l'edat de vint ans devenguèt un terapèuta associat del dieu Asclepi dins lo temple local per quatre annadas. Aprèp la mòrt de son paire en 148 o 149, se'n anèt per estudiar a Esmirna, Corint and Alexandria per un periòde de dotze ans.Quora tornèt a Pergamum en 157, trabalhèt coma mètge dins una escòla de gladiator per tres o quatre ans.D'aquel temps aquerreguèt una granda experiéncia dins lo tractament dels traumàs e feridas. Agaitarà mai tard las nafraduras coma "de fenestras dins lo còs".
Galen capitèt mantuna operacions audaciosas que foguèron pas pus realizadas per almens dos millenaris,coma la cirurgia del cervèl o dels uèlhs. Per operar la cataracta , Galen inserissiá una aisina coma una longa agulha dins l'uèlh darrièr lo cristallin. Mas la pus pichona dèca podiá provocar la cecitat definitiva. Dins mantun domeni Galen establiguèt las basas de la medecina moderna.
En 162, se'n anèt a Roma ont a fòrça escrit, legit e demostrat publicament son saber de l' anatomia. Aquerreguèt la reputacion d'un mètge experimentat e sa practica èra fòrça apreciada.Un dels seus clients èra lo consol Flavius Boethius que l'introdusiguèt a la cort Imperiala ont devenguèt lo mètge de l'emperaire Marc Aurèli. Mai tard, tractèt tanben Lucius Verus, Commòde e Septimi Sever. Galen auriá parlat e escrit dins son grèc natiu, que seriá estat popular dins la ciutat de Roma.Tornèt brèvament a Pergamum en 166-169.
Galen passèt lo rèsta de sa vida a la cort Imperiala ,a escriure e experimentar. Realizèt la viviseccion de nombrós animals per tal d'estudiar las fonccions dels rens e la mesolha espinala. Son subjècte favorit èra lo macaca de Gibartar. Se ditz qu'emplegava vint escribas per consignar sos travalhs. En 191, un fuòc dins lo Temple de Patz destrusiguèt una partida de sos escrichs. La data exacta de sa mòrt es generalament situada a l'entorn de 200, basada sus una referéncia del sègle X , lo Suda lexicon. D'autres,ça que la,l'estiman cap a 216, sus la basa de sos darrièrs escriches situats vèrs 207.
[Modificar] Eretatge
Los escriches de Galen sus l'anatomia èran la basa del "curriculum" del mètge d'universitat medieval. A l'entorn de las annadas 1530, un mètge e anatomista bèlga nomenat Andreas Vesalius aguèt coma projècte de revirar mantun tèxtes grècs de Galen en Latin.Lo travalh mai famós de Vesalius, De Fabrica foguèt força influénçat per los escriches de Galen. Vesalius cercava de reviscolar las metodas de disseccion e la filosofia naturala de Galen.Faguèt el meteis la disseccion d'un cadavre uman, ço que duscas alara èra pas estat fach, ço que foguèt una evolucion logica del travalh de Galen. Alara que l'aprocha de Galen demorava sens cambiament dins l'universitat medievala , Vesalius promoguèt e expausèt Galen dins los seus corses, en utilizant de metodas d'estampariá amb de libres, e demostracions practicas.[1]
[Modificar] Bibliografia
- ↑ Revolutionizing the Sciences: European Knowledge and Its Ambitions, 1500-1700, by Peter Dear. Princeton University Press, New Jersey. 2001. pp.37-39
[Modificar] Veire tanben
- Forma Galenica
- Jurament de Galen
- Cronologia de la medecina
[Modificar] Ligams extèrnes
- Galen (an)
- Galen, University of Dayton (an)
- Galen: A Biographical Sketch (an)
