Łużyce

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Łużyce


Połączone herby Dolnych i Górnych Łużyc	Flaga narodowa Serbołużyczan

Łużyce (grnłuż. Łužica, dlnłuż. Łužyca, niem. Lausitz, cz. Lužice; od ług - zbiornik wodny, kałuża) jest to kraina geograficzno-historyczna w Niemczech (i częściowo w Polsce) położona między Kwisą i Łabą, zamieszkana przez Niemców i Słowian.

Powierzchnia Łużyc wynosi około 8000 km². Dzielą się na 2 części:

część północna - Dolne Łużyce (dlnłuż. Dolna Łužyca, grnłuż. Delnja Łužica, łac. Lusatia Inferior, niem. Niederlausitz) z głównym miastem Chociebuż (dlnłuż. Chośebuz) leży w większości na południu landu Brandenburgia i częściowo w landzie Saksonia,
część południowa - Górne Łużyce, do XV wieku Milsko (grnłuż. Hornja Łužica, dlnłuż. Górna Łužyca, łac. Lusatia Superior, niem. Oberlausitz) z głównym miastem Budziszyn (grnłuż. Budyšin) w większości należy do Saksonii, częściowo leży zaś na południu landu Brandenburgia.

Polski skrawek Łużyc leży w południowo-zachodniej części kraju i wchodzi w skład województw lubuskiego (Dolne Łużyce) i dolnośląskiego (Górne Łużyce), jego głównymi miastami są: Żary, Lubań i Zgorzelec.

Spis treści

1 Historia
2 Język i kultura
3 Hymn Łużyc
- 3.1 w języku dolnołużyckim
- 3.2 w języku górnołużyckim
4 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

W ostatnich wiekach przed naszą erą i w pierwszych wiekach naszej ery tereny Łużyc zamieszkiwały plemiona celtyckie. Do szóstego wieku naszej ery na terenie dzisiejszych Łużyc mieszkali germańscy Hermundurowie.
Od VI wieku naszej ery zamieszkiwane przez Słowian połabskich, z których do dzisiaj pozostali tyko Serbołużyczanie. W 806 roku Miliduch, "król" plemion serbo-łużyckich, stoczył bitwę z wojskami Franków. W latach 623- 658 Łużyce wchodziły w skład Państwa Samona- pierwszego tworu państwowego Słowian. W IX wieku wchodziły w skład Państwa Wielkomorawskiego, stan ten utrzymywał się do 907 roku. W roku 963 zostają podbite przez Gerona margrabiego saskiej Marchii Wschodniej. W roku 1002 Bolesław I Chrobry przyłączył Łużyce do Polski, co zostało uznane w pokoju w Budziszynie (1018). Następnie ponownie w obrębie wpływów niemieckich (układ pokojowy z Budziszyna, 1031) jako część Marchii Miśnieńskiej, czeskich Luksemburgów pod cesarzem Rzymsko-niemieckim Karolem IV (autonomiczne terytorium tzw. Korony św. Wacława). W latach 1635 - 1815 były znowu częścią Saksonii i częściowo Prus (północna część po rozbiorze Saksonii w 1815). Od XII wieku intensywne osadnictwo niemieckie - przede wszystkim w górach, w miastach i niezasiedlonych obszarach - spowodowało, że Serbołużyczanie stali się od XV wieku mniejszością we własnym kraju.

W 1815 roku w ramach reformy administracyjnej państwa pruskiego północne Łużyce zostały włączone do nowoutworzonej Provinz Schlesien (prowincji śląskiej). Od 1871 całe Łużyce znalazły się w obrębie zjednoczonych Niemiec. W 1919 roku delegacja Serbołużyczan była obecna na obradach konferencji wersalskiej, gdzie zabiegała o utworzenie wspólnego z Czechami państwa. Nie zostali jednak dopuszczeni do głosu.

Po ponownym zjednoczeniu Niemiec 3 października 1990 Łużyczanie starali się o utworzenie autonomicznej jednostki administracyjnej, jednak władze federalne w Berlinie nie wyraziły na to zgody i odbył się nowy podział między Saksonią a Brandenburgią.

[edytuj] Język i kultura

Od XVIII wieku, a szczególnie w XIX wieku zaznaczył się silny prąd budzenia się świadomości narodowej i kulturalnej Serbołużyczan, a także powstawania dzieł literackich w językach łużyckich.
W okresie panowania hitlerowskiego próbowano zniszczyć język i kulturę łużycką. Po II wojnie światowej rozwój instytucji kulturalnych i społecznych słowiańskiej ludności Łużyc.

Języki łużyckie:

[edytuj] Hymn Łużyc

[edytuj] w języku dolnołużyckim

Rědna Łužyca

Rědna Łužyca,
spšawna, pśijazna,
mojich serbskich woścow kraj,
mojich glucnych myslow raj,
swěte su mě twoje strony.

Cas ty pśichodny,
zakwiś radostny!
Och, gab muže stanuli,
za swoj narod źěłali,
godne nimjer wobspomnjeśa!

[edytuj] w języku górnołużyckim

Rjana Łužica

Rjana Łužica,
sprawna přećelna,
mojich serbskich wótcow kraj,
mojich zbóžnych sonow raj,
swjate su mi twoje hona!

Časo přichodny,
zakćěj radostny!
Ow, zo bychu z twojeho
klina wušli mužojo,
hódni wěčnoh wopomnjeća!