Bitwa pod Gravelotte

Z Wikipedii

Bitwa pod Gravelotte-Saint Privat Wojna francusko-pruska
Masakra pruskich kirasjerów pod Gravelotte. Rys. Juliusza Kossaka, 1871
Data	18 sierpnia 1870
Miejsce	10 km na zachód of Metzu
Wynik	zwycięstwo Armii pruskiej
Terytorium	Francja, Lotaryngia
Walczące strony 1 i 2 armia Związku Północno-Niemieckiego Francuska Armia Renu Dowódcy marszałek polny hrabia Helmut von Moltke Marszałek Francji François-Achille Bazaine Siły 188 332 żołnierzy w 210 batalionach piechoty i 133 dywizjonach kawalerii (oraz 732 działa) 112 800 żołnierzy w 183 batalionach piechoty i 104 szwadronach kawalerii (oraz 520 dział) Straty 20 163 zabitych, rannych i zaginionych 12 800 zabitych, rannych, wziętych do niewoli (4 400) i zaginionych

Bitwa pod Gravelotte-Saint Privat stoczona 18 sierpnia 1870 roku w trakcie wojny francusko-pruskiej w odległości 10 kilometrów od Metzu. Bitwa zakończyła się zwycięstwem niemieckim, bowiem marszałek François-Achille Bazaine wybrał taktykę defensywną i pozwolił odebrać sobie St.Privat^[1], co niemiecki marszałek polny Helmut von Moltke opłacił stratą ponad 20 000 ludzi, w tym w doborowych oddziałach Gwardii Pruskiej, m.in. brygadzie gdańskich Huzarów Śmierci^[2]. Mimo wielkich strat po stronie pruskiej była to bitwa decydująca o zwycięstwie w całej wojnie i supremacji Niemiec na kontynencie europejskim w następującym półwieczu.

Po przegranych bitwach pod Spicheren i Mars-la-Tour francuska Armia Renu cofała się na zachód, bowiem jej dowódca stracił wiarę w zwycięstwo. Postępujące za nią armie pruskie Moltkego dopadły Francuzów pod Gravelotte^[3] rozpoczynając bitwę, która mogła skończyć się niemiecką przegraną. Tak się jednak nie stało.

Spis treści 1 Początek starcia 2 Ostatnie natarcie 3 Koniec i skutki bitwy 3.1 Ciekawostki 4 Zobacz też 5 Bibliografia 6 Przypisy

[edytuj] Początek starcia

Bitwa rozpoczęła się o godzinie 8 rano na rozkaz Moltkego, by obie armie pruskie (liczące w sumie 210 batalionów piechoty, 133 szwadronów kawalerii i 732 działa (w sumie ponad 188 tysięcy ludzi) uderzyły na Francuzów. Około godziny 12 w południe generał Manstein podjął ostrzał pozycji francuskich artylerią i zaraz pchnął do ataku pododdziały 25 Dywizji Piechoty, ale napotkał silny opór, bowiem przeciwnik wykorzystał noc i wczesne godziny ranne, by okopać się i ustawić na pozycjach działa i mitraliezy. Ponadto Francuzi mieli lepsze, odtylcowe karabiny Chassepota, których zasięg wynosił 1 400 metrów, podczas gdy niemieckie karabiny Dreysego donosiły na zaledwie 550 metrów. Początek bitwy był więc zwycięski dla Francuzów, ale w trakcie trwania wymiany ognia niemieckie stalowe działa produkcji koncernu Kruppa zaczęły przeważać.

Około 14.30 generał Steinmetz, dowódca 1 Armii pruskiej, wydał rozkaz ataku VIII Korpusowi przez wąwóz Mance. Oddziały niemieckie zostały tu niemal unicestwione w ogniu mitraliez i karabinów piechoty francuskiej, ale o godzinie 15. przyszła z pomocą artyleria i atak został podjęty na nowo. W ślad za piechotą ruszyła także 1 Dywizja Kawalerii z pułkami kirasjerów na czele.

Około godziny 16.50 na pozycje francuskie pod Saint-Privat dowodzone przez generała Canroberta uderzyła 3 Pruska Brygada Gwardii z 2 Armii, a o 17.45 dołączyła 1 Brygada, ale wszystkie szarże kawalerii i ataki piechoty zalegały pod silnym ogniem piechoty francuskiej. O godzinie 18.15 2 Brygada – ostatni odwód pruskich wojsk – została rzucona do ataku przez wąwóz, ale już po piętnastu minutach większość atakujących musiała wycofać się na pozycje wyjściowe.

[edytuj] Ostatnie natarcie

Widząc klęskę 1 Armii książę Fryderyk Karol nakazał zmasowany ostrzał artyleryjski pozycji francuskich w Saint Privat, by zapobiec ponownej klęsce piechoty w następnym natarciu. O godzinie 19.00 nastąpił kolejny atak, tym razem dokonany przez 3. Dywizję II Korpusu gen. Francesky'ego, przy czym w uderzeniu na ruiny Saint Privat i pobliskiego Rencourt osiągnęło pewien sukces, zajmując przejściowo St.Privat, ale wkrótce większość wojsk pruskich musiała się wycofać ponownie. Około godziny 20.00 - po ataku resztek Gwardii - front ustabilizował się na linii wąwozu Mance i przedpolu Rencourt. Jednocześnie wojska pruskie opanowały, wobec wycofania się Francuzów, ruiny Saint Privat, zmuszając mocno przetrzebione^[4], ale wciąż jeszcze sprawne oddziały francuskie do wycofania. Wobec kompletnego wyczerpania oddziałów pruskich Francuzi mogli teraz przypuścić zmasowany kontratak, ale generał Bourbaki odmówił wysłania do boju rezerw Starej Gwardii, bowiem uznał ją za "pokonaną".

[edytuj] Koniec i skutki bitwy

Około godziny 22. ogień artyleryjski powoli zaczął milknąć. Wydawało się, że bitwę wygrali Francuzi, ale jeszcze w nocy oddziały francuskie zaczęły się cofać na całej linii. Bazaine, mimo oczywistego sukcesu, nie podjął decyzji o ataku na wyczerpane wojska pruskie. Marszałek Francji wolał wycofać się do Metzu, gdzie wkrótce jego armia znalazła się w okrążeniu, a po dwóch miesiącach zmuszona została do kapitulacji.

Straty po obu stronach były ogromne, szczególnie po stronie pruskiej, gdzie zginęło, zostało rannych lub zaginęło ponad 20 tysięcy żołnierzy i oficerów^[5]. Straty Francuzów wyniosły około 7 800 zabitych oraz 4 400 jeńców (przeważnie rannych, ujętych już po bitwie). Większość poległych żołnierzy pruskich to ofiary mitraliez i karabinów Chassepot, podczas gdy większość ofiar po stronie francuskich to efekt ostrzału przez doskonałe armaty Kruppa.

W rezultacie niezrozumiałego wycofania się i oddania pola, oblężone w Metzu i Sedanie armie francuskie skapitulowały^[6], a wojna została - ku zaskoczeniu obserwatorów^[7] wygrana przez Prusy, które – narzuciwszy Francji bardzo ciężkie warunki – w sali lustrzanej Pałacu Wersalskiego (a decydował o tym Bismarck) ogłosiły się w dniu 18 stycznia 1871 roku cesarstwem, a król Prus został – jako Wilhelm I – cesarzem całych Niemiec.

[edytuj] Ciekawostki

W jednym z najzagorzalszych momentów bitwy gen. Steinmetz - widąc ogromną odwagę i brawurę idących do ataku żołnierzy-Polaków, siłą wcielonych do armii pruskiej - kazał orkiestrze grać "Mazurka Dąbrowskiego", co uwidocznił na swym obrazie z roku 1909 Wojciech Kossak. Nie znamy liczebności rekrutów polskich w armii Prus, ale zważywszy na to, że w zaborze pruskim znalazły się Warmia i Mazury, Pomorze, Wielkopolska oraz Śląsk, ich odsetek musiał być znaczny.

[edytuj] Zobacz też

• Wojna francusko-pruska
• Komuna Paryska

[edytuj] Bibliografia

• Philipp Elliot-Wright, Gravelotte-St-Privat 1870, London 1993, ISBN 1-85532-286-2
• Bryan Perrett, The Battle Book, New York 1993, ISBN 1-85409-125-5
• Mieczysław Żywczyński, Historia Powszechna 1789-1870, Warszawa PWN 1979

[edytuj] Przypisy