Bitwa pod Lutter am Barenberge
Z Wikipedii
Bitwa pod Lutter am Barenberge stoczona została dnia 27 sierpnia 1626 r. pomiędzy wojskami cesarskimi a duńską armią dowodzoną przez króla Christiana IV w trakcie wojny trzydziestoletniej, podczas tzw. duńskiego okresu tej wojny 1625-1629.
Bitwa stoczona została koło Lutter am Barenberge leżącego na południe od miasta Salzgitter w Dolnej Saksonii pomiędzy wspierającą protestantów armią duńską dowodzoną przez króla Danii Chrystiana IV a armią Ligi Katolickiej. Wojska duńskie zostały pobite przez wojska Ligi dowodzone przez hrabiego Tilly.
Spis treści |
[edytuj] Tło bitwy
Wraz z przystąpieniem do wojny króla Danii Chrystiana IV wojna trzydziestoletnia, która dotąd mogła być uważana za wojnę wewnętrzną krajów będących pod władzą Habsburgów, przekształciła się w konflikt międzynarodowy. W pewnym stopniu Chrystian IV jako książę Holsztynu nie był obcym najeźdźcą, gdyż mógł być uważany za władcę jednego z księstw Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego. Chrystian IV, jako luteranin, sprzymierzony był z grafem Mansfeldem. Wspólnie zaplanowali kampanię wojskową w Turyngii w środkowych Niemczech i tam też król Danii skierował swe siły. Później duńska armia ruszyła na południe w celu dania odsieczy niemieckim protestantom, którzy kilka tygodni wcześniej ponieśli klęskę w bitwie pod Dessau. Marsz armii duńskiej powstrzymany został jednak przez wojska Ligi Katolickiej pod wodzą hrabiego Tilly, który wydał przeciwnikowi walną bitwę w rejonie Lutter am Barenberge.
[edytuj] Wstęp
Latem 1626 armia duńska stała w okolicach Brunszwiku, zagrażając oblegającej Getyngę armii Ligi Katolickiej dowodzonej przez Tilly'ego. Za górami Harzu stała natomiast armia cesarska pod wodzą Wallensteina. Dnia 8 sierpnia Wallenstein ruszył na Śląsk, posyłając część swych wojsk na pomoc Tilly'emu. Król duński ruszył w kierunku Getyngi nie tylko po to, by dać odsiecz twierdzy, ale także by zaatakować Tilly'ego przed przybyciem posiłków. Jednak Duńczycy nie zdążyli, gdyż Getynga padła 11 sierpnia, a zaraz potem przybyły posiłki od Wallensteina. W tym momencie nieprzyjaciel uzyskał przewagę liczebną, wobec czego Chrystian (12000 piechoty, 6000 jazdy i 20 dział) zmienił decyzję i teraz starał się uniknąć bitwy. Aby tego dokonać, rozpoczął forsowny marsz na Wolfenbüttel. Tilly (15000 piechoty, 5000 jazdy i 18 dział) ruszył za duńskimi wojskami i 26 sierpnia dopadł i pobił ich ariergardę nad rzeką Ruhme. Następnego dnia Tilly zdołał ściągnąć armię Chrystiana i zmusić ją do przyjęcia bitwy na łąkach pod Lutter am Barenberge.
[edytuj] Bitwa
Król Danii ustawił swą armię w trzech rzutach - w centrum piechotę, a na skrzydłach jazdę. Na pobliskim wzgórzu stanęła duńska artyleria. Cały szyk wojsk duńskich zwrócony był w kierunku dwóch mostów za potokiem Hummecke. Tilly, który zdążył przybyć jeszcze w nocy, ustawił w centrum zamaskowane działa, a za nimi piechotę. Na skrzydłach, podobnie jak Duńczycy, umieścił jazdę. Trzykrotnie udawało się piechocie cesarskiej przedrzeć przez szyki obronne Duńczyków, za każdym razem jednak żołnierze Tilly'ego byli odrzucani przez duńską rajtarię. W końcu atak piechoty cesarskiej na lewym skrzydle duńskim zakończył się powodzeniem i zdobyciem mostu, który udało się wojskom Tilly'ego opanować pomimo kontrnatarcia duńskiej rajtarii. Duńczycy starali się przejąć inicjatywę i teraz na centrum armii Ligi Katolickiej uderzyły przy wsparciu artylerii 3 regimenty duńskiej piechoty, a jej lewe skrzydło zaatakowały dwa regimenty duńskiej rajtarii. Ogień zamaskowanych dział całkowicie zaskoczył duńską piechotę, która rzuciła się do ucieczki, łamiąc i mieszając kolejne linie wojsk Chrystiana. Rajtaria Tilly'ego uderzyła przez most i zaczęła spychać wojska duńskie w kierunku Lutter am Barenberge. Na swoim lewym skrzydle jazda Tilly'ego odparła atak duńskiej rajtarii, zepchnęła ją na bagna i zdobyła drugi most. Chrystian usiłował jeszcze zorganizować obronę na wzgórzu, ale gdy nieprzyjaciel zdobył duńskie działa, a jazda Tilly'ego wpadła do duńskich taborów, niemal cała armia duńska rzuciła się do ucieczki. Jedynie 2000 duńskiej piechoty broniło się jeszcze w zamku Lutter am Barenberge, król Christian IV natomiast wycofał się do miejscowości Stade. Duńczycy stracili w bitwie 10000 ludzi (w tym 6000 zabitych i 2500 jeńców), całą artylerię i tabory, Tilly natomiast 2000 zabitych i rannych.
[edytuj] Po bitwie
W następstwie bitwy pod Lutter książęta północnych Niemiec aż po Meklemburgię zaprzestali wspierania Christiana IV. Wynik bitwy przyczynił się w dużym stopniu do zakończenia wojny duńskiej w Dolnej Saksonii, a potwierdził to pokój zawarty w maju 1629 roku w Lubece. Bitwa ta jest uznawana za ostateczny koniec Danii jako europejskiego mocarstwa.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Literatura
- Mała Encyklopedia Wojskowa, 1967, Wydanie I
