Chropaczów
Z Wikipedii
Chropaczów zaznaczony niebieskim kolorem
Chropaczów (niem. do 1909 Chropaczow, Schlesiengrube), dzielnica Świętochłowic. Od północy graniczy z Bytomiem, od zachodu z Lipinami, od południa z Piaśnikami i od wschodu z Chorzowem.
Spis treści |
[edytuj] Historia
[edytuj] Pochodzenie nazwy
Istnieje kilka hipotez na temat pochodzenia nazwy Chropaczów:
- wywodzi się od nierównego terenu (chropowaty-Chropaczów)
- wywodzi się od nazwy dzierżawcy tego terenu (przypuszczalnie Chropacza)
Sama nazwa zmieniała się na przestrzeni lat. Ta dzielnica, wieś, gmina nosiła takie nazwy jak: Chropatschof i Schlesiengrube.
[edytuj] Początki
Najdawniejszym źródłem historycznym, wymieniającym Chropaczów, jest dokument sprzedania dziedzictwa Antischkau przez Kazimierza II, księcia bytomskiego, Wojciechowi Sternbergowi z 21 sierpnia 1295. Dokument ten wymienia wśród świadków sprzedaży Jana z Chropaczowa, będącego wówczas właścicielem tej osady. W pierwszych wiekach historycznej egzystencji wiadomości o tej osadzie są raczej skąpe. Ze spisu miejscowości z dnia 18 czerwca 1513, sporządzonego na żądanie księcia Jana Opolskiego wynika, że Chropaczów był wówczas znaczną miejscowością.
[edytuj] Ziemie na przestrzeni lat
W 1532 właścicielką Chropaczowa była Jadwiga Świętochłowska. Na początku XVII wieku Chropaczów był w posiadaniu Stanisława Rayskiego (1611, 1612) i Krzysztofa Mieroszewskiego, sekretarza czterech królów polskich, dyplomatę i pisarza pieczętującego się herbem Ślepowron (1611), który posiadał zapewne część miejscowości. W 1616 należał Chropaczów do Mikołaja Skrzyszowskiego, a w 1622 Jana Jarockiego. W latach 1675-1693 Chropaczów należał do Mikołaja Lewandowskiego. W 1693 wieś Chropaczów stanowiła całość z dworem w Kamieniu pod panowaniem Karola Józefa Kamińskiego. Od 1700 właścicielem był Henryk Goły. Około roku 1770 nowym panem Chropaczowa został Jerzy Goszycki. 19 września 1799 Kamień i Chropaczów nabył za 40 tys. talarów Karol Jan Woyrsh. 24 listopada 1802 za 80 tys. talarów ten sam majątek zakupił Jerzy Karol, hrabia Hesji. Jednak już 9 lipca 1806 znów został sprzedany za 90 tys. talarów Maksymilianowi Józefowi - królowi Bawarii. 2 lutego 1826 Karol Łazarz Henckel von Donnersmarck nabył na własność dziedziczną rodziny hrabiów Henckel von Donnersmarck cały Chropaczów, czyli ówcześnie 213 hektarów. Wtedy wieś miała charakter ulicówki, zabudowanej po obu stronach małymi, krytymi słomą chałupami. Dnia 1 kwietnia 1879 wydzielono z Chropaczowa samodzielną gminę Lipiny. W 1909 dekretem króla pruskiego nadano gminie Chropaczów nazwę mieszczącej się tam kopalni - Schlesiengrube, by w 1922 powrócić do starej nazwy.
[edytuj] Przemysł
17 listopada 1823 rozpoczęto poszukiwania węgla, a wkrótce powstała tu pierwsza kopalnia - "König Saul" (Król Saul), której nadanie nastąpiło 16 lutego 1825. Ponieważ na wydobywany w kopalni węgiel nie było chętnych odbiorców, wybudowano w latach 1823-1824 w pobliżu kopalni, na terenie chropaczowskim hutę cynkową - "Dawidhütte" (Huta Dawida). Była nieduża, liczyła bowiem zaledwie 15 pieców cynkowych. Rudę cynkową dowożono do niej dużymi furami z Szarleja koło Bytomia. Jej roczna produkcja wynosiła zaledwie kilkaset ton. Udziały w jej własności podzielone były po połowie między założycielską firmę i właściciela gruntu - króla bawarskiego.
W 1826 hrabia Karol Łazarz Henckel von Donersmarck dostrzegł interes w zakupie Chropaczowa z Lipinami. Odkupił więc od króla bawarskiego Maksymiliana Józefa Chropaczów, i już pod koniec roku doprowadził do zbudowania tu drugiej kopalni pod nazwą "Quintoforo", a w latach 1827-1835 dwóch dalszych "Mathildegrube" (Kopalnia Matyldy) i "Franz" (Franciszek).
[edytuj] Dziś
Aktualny Chropaczów jest dzielnicą podzieloną na dwie części: starą i nową. Część nowa, osiedle "Na Wzgórzu", składa się z budynków wybudowanych w II połowie XX w. Część stara to głównie kamienice wybudowane w początkach XX w. W Chropaczowie znajduje się kościół pw. Matki Bożej Różańcowej oddany do użytku w 1913 r.
