Czerwoni Khmerzy
Z Wikipedii
Czerwoni Khmerzy (fr. Khmer Rouge) – organizacja komunistyczna, pozostając pod wpływami maoizmu, która rządziła Kambodżą w latach 1975-1979. Jej oficjalną nazwą była Komunistyczna Partia Kambodży, a potem Partia Demokratycznej Kampuczy. Czerwoni Khmerzy odpowiadają za śmierć ok. 20% obywateli kraju.
Spis treści |
[edytuj] Dojście do władzy
Komunistyczna Partia Kambodży została założona we wczesnych latach 50. XX wieku, pod nazwą Ludowo-rewolucyjna Partia Kampuczy, ale w pierwszych latach była podporządkowana Komunistycznej Partii Wietnamu. Usamodzielnienie, zmiana nazwy partii na KPK oraz objęcie kierownictwa przez Pol Pota nastąpiło w 1960 roku.
Od 802 do 1970 roku Kambodża była monarchią dziedziczną. 18 marca 1970 roku książę Norodom Sihanouk został obalony w wyniku puczu, który wyniósł do władzy wspieranego przez CIA generała Lon Nola. Nowy przywódca zrezygnował z utrzymywanej przez Sihanouka neutralności i wsparł USA w wojnie z komunistycznym Wietnamem Północnym, jednocześnie prowadząc kampanię wymierzoną w 450 tys. mniejszość wietnamską w Kambodży - ok. 300 000 Wietnamczyków zmuszono do wyjazdu, urządzano pogromy ludności wietnamskiej i podpalono ambasadę Wietnamu Północnego. Lon Nol wezwał przebywające w Kambodży oddziały północnowietnamskie do opuszczenia kraju, nie uzyskując jednak żadnej reakcji - lotnictwo amerykańskie rozpoczęło bombardowania Kamboży, gdzie ukrywały się oddziały północnowietnamskie.
1 maja 1970 roku do Kambodży wkroczyły wojska USA i Południowego Wietnamu. Straty ludzkie i materialne w Kambodży w wyniku tej interwencji spotęgowały wrogość do Lon Nola i przyczyniły się w znacznej mierze do późniejszego przejęcia władzy przez Czerwonych Khmerów, od 1970 roku wspieranych przez komunistów z Wietnamu Północnego, dostarczających im broni, doradców wojskowych i prowadzących szkolenia Czerwonych Khmerów na terytorium Wietnamu. W maju 1970 roku w ChRL powstał Królewski Rząd Jedności Narodowej, na czele którego stanął Norodom Sihanouk, który nie posiadał jednak kontroli nad krajowym ruchem oporu - komuniści, stanowiący niegdyś jego największych wrogów w Kambodży, zgodnie z sugestiami Pekinu i Hanoi nie dowierzali mu, mimo iż po utworzeniu rządu oficjalnie ich popierał. Rząd ten wezwał naród do walki przeciw najeźdźcom i reżimowi Lon Nola, zwanemu formalnie Republiką Khmerską.
Liczebność partyzantki Czerwonych Khmerów wzrosła z 3 tysięcy żołnierzy w 1969 roku do 60 tysięcy w 1975 roku - w czasie wojny zdominowali oni sprzymierzonych z nimi od maja 1970 roku monarchistów. Armia Czerwonych Khmerów, wspierana politycznie przez Wietnam Północny, ChRL i premiera Norodoma Sihanouka przebywającego na wygnaniu w Pekinie, przystąpiła do działań militarnych, do końca 1973 roku przejmując kontrolę nad 85% terytorium kraju.
Ideologia Czerwonych Khmerów była kombinacją ekstremalnych form maoizmu i antykolonialnych idei europejskiej lewicy, które przywódcy organizacji poznali w trakcie studiów na francuskich uniwersytetach w latach 50. Do tego dołączyły się trwająca długo niechęć do podporządkowania partii wietnamskim komunistom i ksenofobia. W efekcie, po przejęciu władzy, narodziła się najbardziej radykalna forma komunizmu, którą narzucono siłą społeczeństwu kambodżańskiemu.
17 kwietnia 1975 roku armia Czerwonych Khmerów zajęła Phnom Penh i obaliła reżim Lon Nola, zmieniając natychmiast nazwę kraju na Demokratyczna Kampucza. W skład tzw. Stałego Komitetu Centralnego Komitetu Czerwonych Khmerów wchodzili wtedy Pol Pot (faktyczny przywódca ruchu), Nuon Chea, Ta Mok, Khieu Samphan, Ke Pauk, Ieng Sary, Son Sen, Yun Yat i Ieng Thirith. Kierownictwo to pozostawało niemal niezmienione od lat 60., aż do połowy lat 80., gdy Czerwoni Khmerzy prowadzili wojnę partyzancką po odsunięciu ich od władzy przez wojska wietnamskie.
[edytuj] Czerwoni Khmerzy u władzy
Zaraz po przejęciu władzy Czerwoni Khmerzy przystąpili do realizacji utopijnego państwa bezklasowego. Zamknięto szkoły, szpitale i fabryki, zlikwidowano banki i pieniądz, zdelegalizowano religię, zlikwidowano własność prywatną, zaś ludność miast wyrzucono siłą na tereny wiejskie do tzw. kolektywnych gospodarstw rolnych, które były de facto obozami pracy przymusowej. Uzasadniono to fałszywymi twierdzeniami, że wskutek amerykańskich bombardowań kraj był na granicy masowego głodu, co wymagało przeniesienia ludności na wieś, gdzie mogła produkować żywność.
Polityka ta, znana jako "Rok Zerowy", doprowadziła do śmierci ogromnej liczby osób, zarówno wskutek zagłodzenia, jak i przepracowania i egzekucji. Czerwoni Khmerzy systematycznie mordowali wszystkie osoby, które miały jakiekolwiek powiązanie z poprzednim reżimem, a także fachowców i intelektualistów – zabijano nawet za sam fakt posiadania okularów lub zbyt delikatnych dłoni. Ofiarą padła również mniejszość wietnamska w tym kraju. Większość źródeł podtrzymuje, że liczba ofiar Czerwonych Khmerów jest w proporcji do liczby ludności wyższa niż w jakimkolwiek kraju na świecie we współczesnej historii. Najniższe szacunki mówią o 10% strat, ale częściej przyjmuje się, że liczba zamordowanych i zmarłych z głodu i chorób osób sięgnęła 20-25% całej populacji. Politykę Czerwonych Khmerów określa się powszechnie mianem ludobójstwa.
Dokładna liczba ofiar jest ciągle przedmiotem sporów. Osadzona przez Wietnamczyków władza mówiła o 3,3 mln zabitych, ale jest to mało prawdopodobny szacunek. CIA szacuje liczbę zabitych w egzekucjach na 50-100 tys., ale jest to niewielka część wszystkich ofiar. Amerykański Department Stanu, Amnesty International i Yale Cambodian Genocide Project mówią odpowiednio o 1,2, 1,4 i 1,7 mln ofiar. R. J. Rummel podaje liczbę 2 mln. Średnią z przeprowadzonych szacunków jest liczba 1,5 mln zmarłych spośród 7 mln obywateli tego kraju przed 1975 rokiem.
[edytuj] Upadek
W grudniu 1978 roku, po kilku latach granicznych starć i wskutek masowego napływu uchodźców wietnamskich, dywizje wietnamskie wsparły rozpoczęte w kwietniu 1978 antypolpotowskie powstanie którym kierował dowódca 4 Dywizji Piechoty Heng Samrin i 7 stycznia 1979 roku współdziałając z oddziałami powstańczymi zajęły Phnom Penh, obalając reżim Czerwonych Khmerów. Pomimo zakorzenionej niechęci do Wietnamczyków, oddziałom pomagali masowo uciekający aktywiści, którzy stanowili potem rdzeń nowego, prowietnamskiego rządu.Na czele nowych władz państwa stanął Heng Samrin. Czerwoni Khmerzy wycofali się do dżungli w zachodniej części kraju, gdzie kontrolowali obszary przy granicy z Tajlandią i przez szereg lat w sojuszu z monarchistami prowadzili walkę partyzancką. Nieoficjalnie byli wspierani przez niektórych oficerów armii tajlandzkiej, którzy dorabiali się na przemycie diamentów a także (w imię walki z Wietnamem) przez Chiny i rząd Tajlandii oraz CIA. W 1985 roku Khieu Samphan oficjalnie zastąpił Pol Pota na stanowisku przywódcy Czerwonych Khmerów. Dzięki poparciu USA i Chin Czerwoni Khmerzy do 1993 roku reprezentowali Kambodżę w ONZ. Wsparcie obu mocarstw nie ograniczało się do wsparcia czysto politycznego, Czerwoni Khmerzy dostawali broń od obu państw, a oficerzy CIA szkolili dowódców terrorystów. W 1989 roku z Kambodży wycofała się armia wietnamska u władzy pozostał jednak rząd, którym kierował premier Hun Sen.
Wszystkie siły polityczne Kambodży podpisały w 1991 roku układ, wzywający do rozbrojenia i wolnych wyborów, ale w 1992 roku Czerwoni Khmerzy podjęli działania zbrojne, odrzucając wyniki wyborów. W 1996 roku nastąpiła jednak masowa dezercja żołnierzy, zaś walki frakcyjne doprowadziły do uwięzienia Pol Pota przez samych Czerwonych Khmerów. Pol Pot zmarł w kwietniu 1998 roku, a w grudniu Khieu Samphan poddał się. 29 grudnia 1998 roku pozostali przywódcy organizacji wyrazili żal z powodu zbrodni w latach 70. W następnym roku większość członków poddała się, a z chwilą schwytania ostatniego przywódcy, Ta Mok, organizacja przestała formalnie istnieć.Wielu liderów organizacji oraz członków ich ochrony osobistej,rodzin i najwierniejszych popleczników mieszka w Pailin, gdzie sprawują władze na mocy nieformalnej umowy z rządem.Oficjalną organizacją b.Czerwonych Khmerów jest Grupa Studiów nad Teorią Pol Pota mająca swoje komórki zagraniczne min. w Nepalu,Indiach,USA,Holandii.
Procesy przywódców Czerwonych Khmerów utknęły jednak w martwym punkcie i wyraża się przekonanie, że nie uda się ich postawić przed sądem, m.in. dlatego, że wielu ludzi u władzy, jak np. premier Hun Sen, było kiedyś aktywistami tej organizacji lub okresowo współdziałało z nią (jak król Norodom Sihanouk) i mogli być zamieszani w zbrodnie lub obawiać się ujawnienia kompromitujących faktów. To samo dotyczy ChRL, SRW, Tajlandii a nawet USA i CIA . Młodzi mieszkańcy Kambodży mają coraz mniejszą świadomość okrucieństw, jakich dopuszczono się ćwierć wieku wcześniej.
