Długi dom

Z Wikipedii

Długi dom - prosta, lecz dość trwała i całoroczna budowla mieszkalna na planie wydłużonego prostokąta, z dachem łukowatym lub dwuspadowym z otworami dymnymi, zbudowana z wbitych w ziemię pionowo drewnianych pali lub desek, tworzących wspieraną poprzecznymi belkami konstrukcję ścian i związywanych u szczytu oraz uszczelniającej ściany i dach układanej dachówkowato i przykrywanej gałęziami kory (zw. brzozowej), znana od wieków w różnych częściach świata.

W przeszłości były to budowle charakterystyczne m.in. dla stałych osiedli Irokezów i innych indiańskich plemion Wschodniej Krainy Lasów oraz plemion Wybrzeża Północno-Zachodniego w Ameryce Północnej. Długie domy w Ameryce Północnej posiadały jedno lub dwa wejścia w ścianach szczytowych (najdłuższe miewały też wejścia w ścianach bocznych) i miały wydzielone wnęki lub pomieszczenia przeznaczone dla kilku spokrewnionych ze sobą rodzin. Mogły liczyć do 100 m długości i od 5 do 7 m szerokości. U Irokezów długie domy miały dwa wejścia, ich długość wynosiła zwykle ok 25 m, a szerokość i wysokość ok. 5 m. Nad Pacyfikiem długie domy miały ok. 20 m długości, jedno wejście od strony wybrzeża, były kryte deskami oraz korą i bogato zdobione rysunkami i płaskorzeźbami. Otwory wejściowe w chłodniejsze dni zasłaniano skórami, nad Pacyfikiem część konstrukcji wejściowej stanowił często totem.

Długie domy nie miały okien, jedynie niewielkie otwory w dachu, którymi wydobywał się dym z ognisk rozpalanych w wiodącym przez środek domu przejściu i używanych zwykle przez kilka rodzin (u Irokezów) lub pojedyncze rodziny (nad Pacyfikiem). W rodzinnych pomieszczeniach po obu stronach korytarza znajdowały się m.in. drewniane platformy do spania i drewniane podłogi. W Ameryce Północnej długie domy budowane były od czasów poprzedzających kontakty Indian Ameryki Północnej z Europejczykami po czasy współczesne, gdy odtwarzane są w skansenach i służą jako miejsca spotkań, edukacji oraz tradycyjnych uroczystości lokalnych społeczności tubylczych Amerykanów z rezerwatów Indian.

Podobny typ budownictwa drewnianego znany był od czasów neolitycznych także w innych częściach świata, zwłaszcza w zachodniej Europie (Niemcy, Skandynawia, Anglia, Walia, Szkocja, Dania), Azji (długie domy na palach m.in. na Borneo) i Ameryce Południowej (Amazonia). Uważany jest często za najstarszy typ stałego budownictwa ludów osiadłych, utrzymujących się przynajmniej częściowo z rolnictwa. Niektóre typy prehistorycznych długich domów Wikingów i mieszkańców Wysp Brytyjskich zachowały się do czasów współczesnych (angielski Dartmoor longhouse, szkocki black house).