Delawarowie

Z Wikipedii

Delawarowie plemię Indian Ameryki Północnej, posługujący się w przeszłości językiem delaware z rodziny algonkińskiej. Sami siebie nazywali Leni Lenape. Nazwa Delaware pochodzi od rzeki Delaware.

[edytuj] Historia i dzieje współczesne

Delawarowie byli swego czasu jednym z najpotężniejszych plemion indiańskich. W 1682 roku sprzedali Williamowi Pennowi swe ziemie nad Atlantykiem i od tego czasu byli zmuszeni powoli ustępować przed białymi coraz dalej na zachód. W roku 1737 wódz Delawarów Lappawinze podpisał w Filadelfii tzw. "traktat wędrujący" {ang. Walking Purchase Treaty), na mocy którego odstępował białym tyle ziemi, ile człowiek jest w stanie przejść w ciągu półtora dnia poczynając od rzeczki Neshaming Creek. Gubernator Pensylwanii, wykorzystując traktat, nakazał budowę drogi bitej w kierunku zachodnim, a dla mierzenia półtoradniowego odcinka wynajął zawodowych biegaczy-kurierów, co Delawarowie uznali za oszustwo.

Traktat z Easton był kolejnym nie dotrzymanym porozumieniem podpisanym w październiku roku 1758 pomiędzy Brytyjskim władzami kolonii Pensylwania a plemionami Indian zamieszkującymi tzw. Ohio Country, głównie Szaunisami i Delawarami. Traktat, podpisany podczas wojny z Indianamy i Francuzami, postanawiał, że Indianie nie bądą wspierać zbrojnie Francuzów przeciw Brytyjczykom, w zamian za co władze Pensylwanii zobowiązywały się do nie zakładania nowych osad na zachód od pasma Alleghenów do zakończenia wojny. Traktat stał się podstawą tzw. Proklamacji 1763, która oddawała w ręce Anglików wszystkie terytoria zajmowane uprzednio przez Francuzów. To doprowadziło do wybuchu powstania Pontiaca, po której władze kolonii nieco zmieniły swój stosunek do Indian, ale nie na długo. Delawarowie, wypierani coraz dalej na zachód, próbowali się bronić.

Cofnęli się początkowo do doliny rzeki Ohio, gdzie połączyli luźno z innymi plemionami (przede wszystkim z Irokezami), aby stawić czoło białym najeźdźcom. Ostatnią bitwę stoczyli pod Tippecanoe w roku 1811; po klęsce niedobitki plemienia uszły aż nad Missisipi.

Do niedawna uważało się, że Delawarowie są, obok Indian Odżibwejów, jedynym plemieniem, które posiadało dość rozwinięte pismo (obrazkowe). Sugerowała to "odnaleziona" w pierwszej połowie XIX wieku "kronika" Walam Olum, rzekomo relacjonująca historię Delawarów.

Pod koniec XIX wieku zostali wysiedleni do rezerwatów w Oklahomie (USA) i Ontario (Kanada)

[edytuj] Walam Olum - historia fałszerstwa

Słynna księga Walam Olum jest uważana za spisaną przez Delawarów kronikę ich dziejów i prahistorii. Antropolog David Oestreicher, znawca Delawarów i innych plemion znad Wschodniego Wybrzeża Stanów Zjednoczonych, dowiódł w swych publikacjach, że Walam Olum to w rzeczywistości fałszerstwo na miarę Pieśni Osjana. Rzekoma kronika Delawarów powstała w pierwszej połowie XIX wieku, a jej autorem jest botanik Constantine Samuel Rafinesque, urodzony w Konstantynopolu syn Francuza i Niemki. Po wczesnej śmierci ojca trafił do Ameryki, gdzie spędził większą część życia, badając roślinność Pensylwanii i Wirginii. Był profesorem botaniki i "nauki naturalnej" w Transylvania University w Kentucky. Imał się również innych zajęć, na przykład handlu książkami czy organizowaniem "banku dla ludzi pracujących" w Filadelfii. Urodzony odkrywca – według The Kentucky Encyclopedia ponazywał i opisał 6700 gatunków roślin – zapragnął być autorem wynalazku również i w innej dziedzinie. Przestudiowawszy zapisy słów pochodzących z różnych dialektów języka lenape, w latach 1834 i 1835 stworzył dzieło skomponowane z wyimaginowanych indiańskich piktografów i przedstawił je jako odnalezioną przez siebie autentyczną kronikę Delawarów.

Liczebność w roku 2000: Według danych U.S. Census Bureau, podczas spisu powszechnego w 2000 roku 8304 obywateli USA zadeklarowało, że jest pochodzenia Delaware a 16341 oświadczyło, że ma pochodzenie wyłącznie lub między innymi Tlingit-Haida.