Pomoc:Dla tłumaczy/Pomocnik amerykański
Z Wikipedii
Pomocnik amerykański to strona pomocowa dla tych wszystkich Wikipedystów, którzy korzystają z artykułów w en-wiki lub też takie artykuły tłumaczą i stykają się z trudną czasami problematyką amerykańską. Strona jest otwarta, czyli dostępna dla każdego, kto zetknął się z trudnym terminem, dla jakiego brak odpowiednika w języku polskim. Dla ułatwienia hasła są układane w porządku alfabetycznym i w takim też porządku należy wpisywać te, na które oczekuje się odpowiedzi (najlepiej, gdyby były wyczerwienione, bo wtedy najlepiej je widać). Kolegów o stopniu zaawansowania w języku angielskim na poziomie co najmniej "en-4" uprasza się o pomoc w tłumaczeniach.
Uwaga! - wprawdzie wyrażenia języka potocznego często zazębiają się z idiomami, to prosi się o pilnowanie zasady, że zwroty w żaden sposób nie przetłumaczalne wpisujemy do listy "Wyrażenia idiomatyczne".
Hasła zgrupowane są w kilkunastu kategoriach, co powinno ułatwić szukanie odpowiedzi (w razie pojawienia się konieczności utworzenia nowej, prosi się o kontakt z Belissariusem, w innych przypadkach należy wpisywać hasło-pytanie do kategorii ostatniej: "Inne"):
Spis treści |
[edytuj] Język oficjalny
- alderman - radny miejski, reprezentujący dzielnicę zwaną ward;
- Alaska Standard Time - strefa czasowa wschodniej Alaski (-9 UTC);
- Atlantic Standard Time - strefa czasowa obszaru Nowej Anglii (-4 UTC);
- Central Standard Time - strefa czasowa Środkowego Zachodu (-6 UTC);
- city clerk - wyższy urzędnik miejski;
- county - hrabstwo (Polonia amer. używa tłumaczenia "powiat" uważając, że skoro USA nie są monarchią, termin "hrabstwo" jest nieadekwatny);
- Eastern Standard Time - strefa czasowa wschodnich stanów (-5 UTC);
- Fire Department - straż pożarna;
- fraternal organization - organizacja bratniej pomocy (najczęściej niedochodowa);
- Hawaii-Aleutian Standard Time - strefa czasowa zachodniej Alaski i Hawajów (-10 UTC);
- Highway Patrol - drogówka;
- judge of election - członek komisji wyborczej;
- mayor - burmistrz;
- mayor's office - biuro burmistrza;
- Mountain Standard Time - strefa czasowa w Górach Skalistych (-7 UTC);
- Pacific Standard Time - strefa czasowa Zachodniego Wybrzeża (-8 UTC);
- reverend - wielebny, ksiądz; Most Reverend - Jego Przewielebność (arcybiskup), Right Reverend - Jego Wielebność (biskup);
- sheriff - szeryf - policja podporządkowana władzom hrabstwa; nie mylić z policją miejską (police) i drogową (highway patrol);
- State Representative - reprezentant stanowy, poseł do legislatury stanowej;
- State Senator - senator stanowy, członek izby wyższej legislatury stanowej;
- Superintendent - przełożony, komendant (zwłaszcza straży pożarnej, policji itd);
- US Census Bureau - państwowy urząd statystyczny;
- US Representative - reprezentant federalny, kongresmen zasiadający w Kongresie USA;
- US Senator - senator federalny, zasiadający w Senacie USA; każdy stan wybiera 2 senatorów;
- ward - dzielnica miasta, w radzie miejskiej reprezentuje ją alderman;
[edytuj] Język potoczny
- ain't - gwarowe: nie jestem, nie jesteś, nie jest, nie jesteśmy, nie jesteście ("if it ain't broke, don't fix it")
- alley - alejka, a w rzeczywistości wąska droga na tyłach domów mieszkalnych w miastach, gdzie znajdują się śmietniki i garaże należące do poszczególnych posesji;
- barf - zwymiotować,
- basket case - ktoś roztrzęsiony, na skraju załamania nerwowego;
- block - najmniejsza przestrzeń w zabudowie miejskiej wydzielona ulicami, kwartał, niekiedy można użyć odpowiednika "przecznica", np. I live two blocks away from here - "Mieszkam dwie przecznice dalej";
- blow a whistle – ujawnić nieporządki, nieprawidłowości, przekręty w firmie lub organizacji. ("whistle blower" - osoba, która to robi)
- booze - alkohol, używka;
- bourbon - kukurydziana namiastka whisky;
- buck - dolar;
- button - przypinany do ubrania, przeważnie okrągły znaczek, propagujący coś lub kogoś; wprowadzony podczas kampanii prezydenckiej Eisenhowera - "I like Ike";
- catching up (in something) – nadrabianie zaległości (w jakiejś dziedzinie lub sprawie);
- catnap - krótka drzemka;
- chicken out - stchórzyć;
- clunker (również "jalopy") - stary, brzydki, zniszczony samochód, jeszcze na chodzie;
- copy cat - ktoś naśladujący czyjeś działanie, czasem głośne przestępstwo;
- couch potato - ktoś siedzący non stop przed telewizorem;
- cuba libra - drink na bazie rumu z coca-colą;
- Dennis the Menace - uosobienie niby grzecznego, a sprawiającego nieustanne kłopoty chłopca - postać z filmu i serialu TV (Dennis rozrabiaka);
- doggie bag - torba z resztami jedzenia zabierana przez klienta z restauracji;
- drive-in - kino lub restauracja, do której wjeżdża się samochodem;
- drive-through, drive-thru - sklep, w którym dokonuje się zakupów bez wysiadania z samochodu; również inna instytucja, np. bank;
- fishy - podejrzany;
- food fight - wymiana ciosów propagandowych między kontrkandydatami w kampanii wyborczej (por. pol. "kiełbasa wyborcza");
- for peanuts - tak tanio, że prawie za darmo;
- Grand Old Party - Partia Republikańska
- grease monkey - mechanik;
- gym shoes - adidasy, pepegi;
- gymnasium - sala gimnastyczna (nie: gimnazjum);
- hangover - kac;
- hen-pecked (husband) - pantoflarz;
- hogwash - nonsens;
- hush money - pieniądze zapłacone za nieujawnianie informacji;
- Ike - przezwisko prezydenta Dwighta Eisenhowera;
- jinx - coś lub ktoś przynoszący pecha;
- john - toaleta, ubikacja;
- junk food - jedzenie o małej wartości, przeważnie z sieci McDonald's, Burger King, KFC itp;
- junk mail - przychodzące z pocztą ogłoszenia, ulotki, katalogi itp;
- kick the habit - porzucić jakiś zwyczaj, nałóg;
- killer whale - orka
- Life Savers - landrynki amerykańskie;
- list price - cena specjalna, magazynowa, dla drobnych sprzedawców;
- long island ice tea - drink na bazie rumu, wódki, dżynu i soków;
- long john - rodzaj ciastka, eklerka (w niektórych rejonach USA);
- long johns - kalesony;
- moonlight (to) - pracować w dodatkowym miejscu (przeważnie wieczorem);
- moonshine - samogon, bimber;
- mountain lion - puma, kuguar;
- Mountain State - każdy z ośmiu stanów położonych w Górach Skalistych;
- New England - 6 północno-wschodnich stanów USA - Connecticut,Maine, Massachusetts, New Hampshire, Rhode Island i Vermont;
- Old Glory - flaga USA;
- Old Hickory - przezwisko prezydenta Andrew Jacksona;
- Old Man River - rzeka Mississippi;
- on the rocks - z lodem (drink), przeciwieństwo to "straight up";
- out of stock - chwilowo nieosiągalny (w sklepie, w magazynie);
- pantyhose, panty hose - rajstopy;
- pasted (również "plastered") - bardzo pijany(a);
- pay through the nose - płacić dużo pieniędzy;
- peripherals - urządzenia dodatkowe;
- pigheaded - uparty;
- pinky - mały palec;
- put on kid gloves - postępować delikatnie (kid - giemza, ircha, delikatna skórka);
- pot belly - gruby brzuch;
- pothole - niewielka, ale dosc gleboka dziura w jezdni;
- put up with - tolerować;
- regular - w odniesieniu do rozmiaru, porcji, itp. może znaczyć "średni", np. regular fries - średnia porcja frytek;
- retail price - cena detaliczna;
- Rockies - Góry Skaliste;
- rubber check - czek "gumowy", bez pokrycia;
- sale - wyprzedaż, przecena;
- screwdriver - drink na bazie wódki i soku pomarańczowego (lub grejpfrutowego);
- slammer - więzienie;
- stool pidgeon - donosiciel;
- soccer - piłka nożna;
- sun bear - niedźwiedź malajski;
- super (fuel) - paliwo wysokooktanowe;
- tailgate - jechać niebezpiecznie blisko za innym pojazdem (w USA karane);
- tap, tap beer - piwo kuflowe;
- turtleneck, turtle neck - golf (sweter);
- Uncle Sam - wujek Sam - Ameryka;
- vet - weteran, weterynarz;
- vote a straight ticket - głosować na kandydatków jednej partii,
- wanted - poszukiwany (listem gończym);
- wildlife refuge - rezerwat przyrody;
- wimp - mazgaj, słabeusz;
- XYZ - zapnij rozporek (od "examine your zipper");
- zilch - zero (w sensie "nic" - "I have zilch in my account");
- zombie - martwiak, ożywiony trup;
[edytuj] Język prawny i polityczny
- Administration - rząd = prezydent + Biały Dom + departamenty (Gabinet USA);
- Bar Association - stowarzyszenie prawników, palestra, adwokatura;
- US Department - departament (odpowiednik ministerstwa);
- US Secretary - sekretarz (odpowiednik ministra)
- jury duty - obowiązek obywatela w uczestniczeniu w obradach ławy przysięgłych orzekającej o winie podsądnego;
- justice - sędzia sądu wyższej instancji (nie mylić z judge);
- lawsuit - rozprawa przed sądem cywilnym;
- Postmaster General - naczelny dyrektor poczty (niegdyś w randze sekretarza);
- reversal - obalenie wyroku;
- summit - szczyt, spotkanie na najwyższym szczeblu;
- US Supreme Court - Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych;
- Supreme Justice - sędzia Sądu Najwyższego;
[edytuj] Miary i wagi
[edytuj] Powierzchni
- 144 cale² = 1 stopa²
- 9 stóp² = 1 jard²
- 30¼ jardów² = 1 rod²
- 40 rodów² = 1 rood²
- 4 roody² = 1 akr
- 640 akrów = 1 mila²
- 272¼ stóp² = 1 rod²
- 43500 stóp² = 1 akr
[edytuj] Długości
- 12 cali = 1 stopa
- 3 stopy = 1 jard
- 6 stóp = 1 fathom
- 5½ jarda = 1 rod
- 40 rodów = 1 furlong
- 8 furlongów = 1 mila statutowa (1 609,3 m)
- 60 mil morskich = 1 stopień szer. geogr. na równiku
- 0,8684 mili morskiej = 1 mila lądowa
[edytuj] Pojemności płynnej
- 4 gille = 1 pinta
- 2 pinty = 1 kwarta
- 4 kwarty = 1 galon
- 31½ galona = baryłka
- 231 cali³ = 1 galon
[edytuj] Pojemności sypkiej
- 2 pinty = 1 kwarta
- 8 kwart = 1 pek
- 4 peki = 1 buszel
- 36 buszli = 1 chaldron
- 2150,42 cali³ = 1 buszel
- 1 stopa³ = ok. 4/5 buszla
Prócz tych miar obowiązują tradycyjnie:
- grain (ziarno) = 0,65 grama
- pinch (szczypta) = bez podania wartości
[edytuj] Wyrażenia gwarowe
- Dead End - koniec drogi, ślepa ulica, opisowy znak drogowy;
- loaded - nadziany, bogaty;
- Nigger - hist. czarny, Murzyn, obecnie żartobliwe określenie używane w kręgach Afro-Amerykanów, wypowiedziane przez białego jest b. obraźliwe;
- No U-turn - zakaz zawracania; opisowy znak drogowy;
- One way - jeden kierunek ruchu, ulica jednokierunkowa; opisowy znak drogowy;
- redneck - prostak, szczególnie z prowincjonalnych okolic Środkowego Zachodu;
- right turn light rule - przepis o konieczności włączenia kierunkowskazu przy skręcie w prawo - nigdy nie wprowadzony;
- she sells sea shells on a sea shore - łamaniec językowy, odpowiednik pol. "król Karol darował królowej Karolinie...";
- sugar daddy - starszy, bogaty mężczyzna adorujący i obdarowujący młode kobiety;
- Tejano - hiszpańskojęzyczny mieszkaniec Teksasu;
- Yield - ustąp (zbliżasz się do drogi głównej), opisowy znak drogowy;
[edytuj] Wyrażenia historyczne
- Boston Tea Party - "herbatka bostońska" - wydarzenia, które doprowadziły do wybuchu Rewolucji Amerykańskiej;
- Check Point Charlie - główne przejście graniczne pomiędzy Berlinem Wschodnim i Zachodnim (1948-1991);
- Jap - pogardliwe określenie Japończyka w czasie II w.św.;
- underground railroad - trasy przerzutowe uciekających z Południa na Północ niewolników, głównie w okresie przed Wojną Secesyjną;
- wind talkers - Indianie - głównie z plemienia Nawaho - służący w czasie wojen światowych jako szyfranci;
[edytuj] Wyrażenia idiomatyczne
- African black - marihuana z Afryki;
- after you - za panią/panem (w drzwiach);
- break wind - puścić bąka;
- call it a day - skończyć pracę i iść do domu;
- clean as a whistle - bardzo czysty
- common sense - zdrowy rozsądek;
- dead hand - wygrywający sekwens pokerowy wyłącznie w czarnych kolorach;
- drop someone a line - napisać do kogoś;
- eager beaver - entuzjasta, człowiek gorliwie pracujący;
- elbow grease - praca, realny wysiłek ("You can do it, just use some elbow grease!")
- fed up (with) - wyczerpać swoją cierpliwość i tolerancję wobec czegoś lub kogoś ("I'm fed up with this job");
- fender bender - niegroźna kraksa samochodowa;
- fight tooth and nail - walczyć zażarcie (nie "za żarcie");
- fly-by-night - nieodpowiedzialna, niegodna zaufania osoba albo firma;
- for kicks - dla zabawy, bez poważnego powodu;
- from rags to riches - z biedy do bogactwa;
- get the picture - rozumieć całą sytuację;
- go Dutch - każdy płaci za siebie (w restauracji);
- go scot-free (albo "get off scot-free") - uniknąć kary;
- go to the dogs - schodzić na psy;
- green thumb (to have) - mieć łatwość uprawiania roślin;
- have a low boiling point - łatwo wpadać w gniew;
- highway robbery - rozbój na prostej drodze;
- hit the road - opuścić jakieś miejsce, wyjechać;
- hit the roof - wpaść w niekontrolowany gniew;
- hyper viper - osoba drażliwa i podstępna;
- jump bail - nie zgłosić się w sądzie i stracić kaucję;
- kid stuff - dziecinnie łatwe zadanie;
- leave no stone unturned - szukać we wszelkich możliwych miejscach;
- march to a different drummer - wyznawać, stosować inne zasady;
- once in a blue moon - bardzo rzadko;
- pay in kind - płacić czymś innym niż pieniądze;
- play possum - udawać śpiącego albo nieżywego;
- pure nonsense - kompletna bzdura, czysty nonsens;
- shaggy dog - dowcip lub anegdota z abstrakcyjnym lub irracjonalnym zakończeniem;
- up for grabs - dostępne dla każdego;
- on cloud nine - w siódmym niebie;
- on tenterhooks - siedzieć jak na szpilkach;
- on thin ice - w ryzykownej sytuacji;
- stick one's neck out - nastawić karku
- taken aback (to be) - być zaskoczonym, zapomnieć języka w gębie;
- to no avail - bezskutecznie;
- warts and all - mimo wszystkich wad ("He loves her, warts and all");
- when the chips are down - w ostatecznym, krytycznym momencie;
- with flying colors - łatwo i doskonale (np. zdać egzamin, wygrać konkurs, rozwiązać problem);
[edytuj] Żargon lotniczy
- airborne division - dywizja powietrzno-desantowa;
- jet liner - samolot odrzutowy pasażerski;
- rear gunner - tylny strzelec;
- sortie - lot bojowy;
- taxi - ścieżka dobiegowa na lotnisku, trasa kołowania, dokonywanie kołowania samolotem;
- traffic control - kontrola ruchu powietrznego, także wieża kontroli ruchu;
- trailing vortices - wiry spływowe, najczęściej na końcach skrzydeł samolotu;
[edytuj] Żargon morski
- battlewagons - często "mighty battlewagons" - największe pancerniki (np. Bismarck, Yamato) II w. św.;
- boatswain's chair - ławka bosmańska;
- Brethren of the Coast - Bractwo Wybrzeża, Bukanierzy - XVII-wieczni piraci z Karaibów;
- broken up on ways - rozebrany/zniszczony na pochylni;
- casement gun/casement battery - działo lub bateria kazamatowa w burcie lub nadburciu okrętu;
- cheesebox on a raft - puszka od sardynek na tratwie - typ okrętów typu "Monitor" posiadających charakterystyczne, okrągłe wieże;
- dead reckoning - nawigacja zliczeniowa;
- dory - płaskodenna łódź rybacka używana na Nowej Funlandii;
- ensign - najniższy stopień oficerski (podporucznik);
- fondering - zatopienie, od fond dno ("Warspite" was heavily damaged, taking fifteen hits and coming close to fondering);
- galley - kuchnia na rejowym żaglowcu, kambuz;
- heel - dolne zakończenie masztu;
- High Seas - otwarte morze, ocean;
- hooded barbette - zakryta barbeta, obrotowa platforma z II poł. XIX wieku - poprzedniczka współczesnej wieży działowej;
- ironclad - opancerzony okręt liniowy, okręt pancerny;
- kite balloon ship - "okręt balonowy", balonowiec, okręt z pokładu którego wypuszczano balony obserwacyjna na uwięzi;
- leeward - z wiatrem;
- main course - główny żagiel - największy żagiel rozpięty na głównym maszcie żaglowca;
- main deck - pokład główny;
- Man o'War - okręt liniowy z XVIII i XIX wieku;
- (to) man the yard - obsługiwać reję celem postawienia, zwinięcia lub zrefowania żagli;
- marine - żołnierz piechoty morskiej;
- midshipman - kadet, kandydat na oficera (zwł. w Akademii Marynarki w Annapolis);
- naval party - jednostka, grupa lub zespół okrętów;
- petticoat officer - żartobliwe określenie kobiet służących w marynarce;
- petty officer - podoficer marynarki;
- portboard - lewa burta statku patrząc od rufy w kierunku dziobu;
- port hole - bulaj;
- privateer - korsarz;
- ratline - drabinka sznurowa na żaglowcu;
- Semper Fidelis - (łac. Zawsze wierny) zawołanie herbowe Korpusu Piechoty Morskiej;
- Senior Naval Officer - starszy oficer marynarki (od komandora podporucznika w górę);
- shallow waters - płytkie wody przybrzeżne;
- skipper - szyper, dowódca jachtu lub kutra;
- South Seas - południowy Pacyfik z archipelagami Mikronezji, Melanezji i Polinezji;
- starboard - prawa burta statku patrząc od rufy w kierunku dziobu;
- supercarrier - wielki lotniskowiec o napędzie nuklearnym;
- taffrail - reling na pokładzie rufowym statku;
- tall ship - duży żaglowiec;
- tartan - niewielki jednomasztowiec z dużym żaglem łacińskim i kliwrem;
- trail board - ozdobna, rzeźbiona deska na dziobie biegnąca od burty ku galionowi;
- US Marine Corps - Korpus Piechoty Morskiej stanów Zjednoczonych;
- wake - kilwater, ślad torowy
- windward - pod wiatr;
- wooden wall - wielki żaglowiec z XVIII-XIX wieku;
- yard - reja;
[edytuj] Żargon uliczny
- boobs - cycki,
- crap - srać, gówno, nonsens, bzdura ("what a crap!")
- deadhead - gamoń, ciemniak;
- faggot - pedał, homoseksualista;
- flagged - aresztowany;
- fuck off - spierdalaj, odwal się;
- hump wagon -burdel na kółkach;
- mother fucker - skurwysyn;
- peepers - oczy/gały
- stumps - giry (nogi);
- sucker - matoł, głupek;
- super-duper, super-dooper - coś wspaniałego, nadzwyczajnego;
[edytuj] Żargon wojskowy
- 1410 hours, 453 hours - godzina 14.10, godzina 4.53;
- assault rifle - karabin szturmowy, np. M-16, AK-47 itp;
- BB gun - wiatrówka;
- chopper - helikopter;
- gambeson - przeszywanica;
- GI - żołnierz z poboru (od Government Issue - sprawa rządowa);
- leatherneck - doświadczony żołnierz Korpusu Piechoty Morskiej (Marines);
- MASH - przenośny szpital polowy (Mobile Army Surgical Hospital);
- melee - chaotyczny, nieskładny bój;
- non-commissioned officer - podoficer;
- private - szeregowy;
- pump gun - strzelba powtarzalna przeładowywana ruchomym łożem;
- Quartermaster Corps - kwatermistrzostwo;
- quonsen hut - prefabrykowany, blaszany, półkolisty barak używany w czasie II w.św. (w wojsku polskim na Zachodzie nazywany beczką śmiechu);
- war party - oddział zbrojny, zwł. nieregularny, d. Indianie po wykopaniu topora wojennego;
[edytuj] Skróty
- ACLU - American Civil Liberties Union; amerykańska organizacja obrony praw człowieka
- C/O - Commanding Officer (dowódca);
- CEO - Chief Executive Officer, naczelny dyrektor (tytuł używany na ogół w dużych korporacjach;
- CPA - Certified Public Accountant - specjalista, doradca do spraw finansów, podatków i księgowości;
- CPD - Chicago Police Department, policja chicagowska;
- DHL - Delivery Home Line, firma wysyłkowa;
- DOMA - polska firma wysyłkowa;
- DUI - driving under influence (jazda po piciu alkoholu);
- FDR - Franklin Delano Roosevelt (prezydent);
- IIT - Illinois Institute of Technology;
- JFK - John Fitzgerald Kennedy (prezydent); lotnisko im. JFK w Nowym Jorku
- GOP - Grand Old Party; Partia Republikańska
- KFC - Kentucky Fried Chicken - sieć popularnych jadłodajni;
- KKK - Ku-Klux-Klan;
- LAPD - Los Angeles Police Department, policja Los Angeles;
- MIT - Massachussetts Institute of Technology;
- MLKj - Martin Luther King (junior);
- NYPD - New York Police Department, policja nowojorska;
- PAC - Kongres Polonii Amerykańskiej (KPA);
- PNA - Związek Narodowy Polski (ZNP);
- POLAMER - polska firma wysyłkowa;
- PRCUA - Zrzeszenie Polskie Rzymsko-Katolickie (ZPK); (ZPRK);
- RIP - Rest In Peace - spoczywaj w pokoju (na nagrobkach);
- RSVP - fr. répondez s'il vous plaît - prośba o odpowiedź/potwierdzenie;
- UCLA - University of California, Los Angeles; Uniwersytet Kalifornijski;
- UIC - University of Illinois in Chicago; Uniwersytet stanu Illinois;
- UN - United Nations; ONZ, Narody Zjednoczone;
- UPS - United Parcel Service, firma wysyłkowa;
- YMCA - Young Men's Christian Association; pol. "Imka", organizacja sportowa dla młodzieży;
- USC - University of Southern California, Uniwersytet Południowej Kalifornii; United States Constitution - Konstytucja Stanów Zjednoczonych; United States Code - kodyfikacja federalnego prawa publicznego USA
- YWCA - Young Women's Christian Association
