Gąbki

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Gąbki
Gąbka morska
Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Typ	gąbki
Nazwa systematyczna
Porifera
Grant i Todd, 1836
Systematyka Wikispecies
Galeria Wikimedia Commons

Gąbki (Porifera) – typ prymitywnych, beztkankowych zwierząt wodnych, najczęściej morskich. Te zwierzęta budują olbrzymie kolonie liczące nawet 50 000 osobników. Żywią się drobinkami pokarmowymi. Dorosłe osobniki nie potrafią się poruszać. Są jednymi z najprostszych zwierząt, nie posiadają nerwów ani żadnych organów. Ich budowa, a zwłaszcza obecność komórek kołnierzykowych (choanocytów) sugeruje, że są one bardzo blisko spokrewnione z wiciowcami kołnierzykowymi. Wniosek ten potwierdziły badania genetyczne. Odkryte zostało ok. 10 000 gatunków gąbek, ale niektórzy naukowcy uważają, że może być ich jeszcze trzy razy więcej. Te zwierzęta żyją nawet na głębokości 9 000 metrów. Pierwsze niepewne skamieniałości gąbek pochodzą już z końcowego neoproterozoiku (600 mln lat temu), a niewątpliwe gąbki znane są z początku kambru.

[edytuj] Budowa

Ciało gąbek składa się z dwóch warstw (uwarstwienie to nie ma charakteru listków zarodkowych):

dermalnej (pinakoderma, ektomezenchyma) zbudowanej z pinakocytów i porocytów
gastralnej (choanoderma, endomezenchyma) składającej się głównie z choanocytów

Między tymi warstwami znajduje się bezpostaciowa mezoglea.

Gąbki mają następujące typy komórek:

choanocyty służą do pobierania pokarmu, są podobne do choanocytów, które mają wiciowce kołnierzykowe
porocyty pływają w mezoglei, są wytwarzane w porach
pinakocyty budują ścianę zewnętrzną gąbek, nie mają błony podstawnej
miocyty odpowiadają za wielkość oskulum, otwieranie porów i wpuszczanie do nich wody
archeocyty regenerują i trawią, a w czasie rozmnażania przekształcają się w gamety
amebocyty zbierają zbędne produkty, trawią i pomagają w przemianie materii
skleroblasty są odpowiedzialne za budowę sklerytów
spongocyty budują szkielety sponginowe niektórych gąbek
kolenocyty tworzą kolagen

[edytuj] Znaczenie i wykorzystanie

Gąbki występują w wodach całej kuli ziemskiej, przeważnie w morzach i oceanach. Wchłaniają szczątki organiczne przez co pełnią rolę biofiltrów. Nie są chętnie spożywane przez inne zwierzęta ze względu na obecność szkieletu wewnętrznego i zdolność produkcji biotoksyn.

W średniowieczu gąbki były używane w chirurgii, jako materiał szlifierski w jubilerstwie oraz jako podkład pod zbroję rycerską. Dla celów gospodarczych wydobywa się żyjącą w Morzu Śródziemnym gąbkę szlachetną. Gąbka Tethya crypta, posiadająca szkielet krzemionkowy, stanowiła przedmiot badań w leczeniu ludzi chorych na białaczkę ze względu na właściwości hamowania wzrostu komórek ssaków. Oczyszczone szkielety spongoinowe służą do celów higienicznych i tamowania krwi. Gąbki są bioindykatorami, czyli wskaźnikami czystości wód.

Gąbki są istotną grupą rafotwórczą, zwłaszcza w przeszłości. W okresie ordowik - dewon oraz w mezozoiku były jednym z podstawowych składników raf, czesto budowały samodzielnie rafy gąbkowe. Krzemionka pochodząca z rozpuszczania szkieletów gąbek krzemionkowych jest podstawowym składnikiem wielu krzemieni.

[edytuj] Systematyka

Typ: gąbki (Porifera)
- Gromada: gąbki wapienne (Calcarea)
- Gromada: gąbki szkliste (Hexactinellida)
- Gromada: gąbki różnoszkieletowe (Demospongiae)
- Gromada: archeocjaty (†Archaeocyatha)