Harmonijka ustna

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Harmonijki ustne diatoniczne

Harmonijka ustna, "Oktawa wiedeńska"

Harmonijka ustna - instrument muzyczny z grupy idiofonów dętych. Dźwięk wydobywa się podczas ruchu powietrza w szczelinach, przy których znajdują się metalowe blaszki zwane stroikami (pot. języczki), które wprawione w drgania wydają dźwięki zależne od ich długości.

Jednym z instrumentów od których pochodzi współczesna harmonijka ustna była eolina, zbudowana w 1816 r. przez niemieckiego zegarmistrza Dawida Buschmanna. Jego syn, Friedrich, zbudował w 1821 aurę, będącą prototypem harmonijki ustnej. Miała ona postać wielodźwiękowego kamertonu, opartego na zasadzie stroika przelotowego. Stroiki były wprawiane w drganie po zadęciu w odpowiednie kanały. Dalszych ulepszeń dokonał Christian Messner, który w 1821 r. skonstruował instrument o nazwie Mundaeoline, który właściwie był już harmonijką ustną. W 1857 r. produkcję Messnera przejął Matthias Hohner dając początek firmie działającej po dzień dzisiejszy.

Pierwsze harmonijki trafiły do USA w 1865 r. i, z racji niskiej ceny, szybko zyskały na popularności. Były używane na początku głównie w muzyce ludowej, później bardzo często w muzyce bluesowej, folkowej, także muzyce country i jazzie.

Istnieje kilka rodzajów harmonijek, w zależności od możliwości wydobywania dźwięków i stroju:

diatoniczne - najszerzej rozpowszechnione, strojone w tonacjach durowych C, D, E, F, G, A, H. Najczęściej wykorzystywane jako akompaniament do różnych gatunków muzycznych (blues, country, folk). Niestety w najprostszych wersjach nie da się wydobyć pewnych dźwięków (głównie półtony spoza skali diatonicznej). Lepsze modele pozwalają na granie praktycznie całego zakresu dźwięków poprzez technikę tzw. "przedmuchu" (ang. overblowing).
chromatyczne - pozwalają na wydobycie wszystkich dźwięków skali chromatycznej (co pół tonu). Cechą charakterystyczną jest tzw. register - przycisk, który przesuwa skalę dźwięków podstawowych o pół tonu. Tego typu harmonijki są wykorzystywane najczęściej przy grze solowej.
oktawa wiedeńska- ten typ harmonijki nazywany jest też „oktawą wiedeńską” lub po prostu „oktawą”. W odróżnieniu od harmonijek diatonicznych jeden kanał posiada cztery otwory zawierające po jednym stroiku. W każdym takim „kanale” występują dwie pary stroików, z których pierwsza służy do wydobycia dźwięku poprzez zadęcie (wydech) druga poprzez zassanie, czyli wdech.
Stroiki strojone są parami w oktawie, co oznacza, że na każdym kanale uzyskujemy jednocześnie dwa dźwięki, różniące się dokładnie o jedną oktawę, czyli np.: C i C^I, D i D^I. itd.
Poprzez zastosowanie takiego stroju uzyskujemy wrażenie jakby jednocześnie grały dwa instrumenty w różnych tonacjach, dźwięk jest pełniejszy, de facto bardziej przypomina brzmienie akordeonu niż zwykłej harmonijki. Ten typ instrumentu chętniej jest zatem wykorzystywany do odgrywania melodii ludowych, takich jak polki, kolędy. Dość rzadko spotyka się go natomiast w bluesie.
tremolo - są zbudowane podobnie jak opisana wyżej oktawa wiedeńska wg systemu wiedeńskiego, jednakże pary stroików są ze sobą zestrojone w prymie, czyli wydają ten sam dźwięk. Nałożenie dwóch identycznych dźwięków powoduje, że brzmienie instrumentu (podobnie jak w przypadku oktawy wiedeńskiej) staje się pełniejsze.
akompaniująco-akordowe - różne konstrukcje, w różnych tonacjach.