Józef Mikołaj Potocki

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Józef Mikołaj Potocki (ur. 9 września 1862 we Lwowie, zm. 25 sierpnia 1922 w Montrésor, Francja), ziemianin polski, podróżnik, kolekcjoner książek, poseł do rosyjskiej Dumy Państwowej, podkomorzy austriacki.

Był synem Alfreda (1817-1889), ordynata łańcuckiego, namiestnika Galicji) i Marii z Sanguszków (1830-1903), wnukiem Romana Stanisława Sanguszki (uczestnika powstania listopadowego, zesłańca, działacza społecznego), prawnukiem Jana Potockiego (pisarza i archeologa, autora Rękopisu znalezionego w Saragossie) oraz Eustachego Sanguszki (generała, posła na Sejm Czteroletni). Do 1880 pobierał nauki w domu rodzinnym, w latach 1881-1885 studiował prawo na Uniwersytecie Lwowskim. Szambelan dworu rosyjskiego od 22 grudnia 1886 roku.

Odziedziczył dobra ziemskie w Smołdyrowie, Antoninach i Szepetówce, przejął także i odnowił pałac przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie. W swoich dobrach pracował nad podniesieniem poziomu gospodarczego - budował cukrownie, uwłaszczał chłopów, zakładał godpodarstwa rolne, leśne i rybne, przeprowadził kolej. Wspierał polskie szkolnictwo, był fundatorem kościołów. Założył w Antoninach hodowlę koni angielskich i angloarabskich oraz znany zwierzyniec "Pilawin" w dobrach piszczowskich, zniszczony w 1917 przez wojska rosyjskie. W latach 1896-1901 był wiceprezesem Towarzystwa Rolniczego Kijowskiego, a 1906-1907 pełnił mandat poselski do I Dumy Państwowej, reprezentując gubernię wołyńską.

Opiekował się księgozbiorem sławuckim Sanguszków, który znacznie powiększył; w dobrach w Antoninach zgromadził około 20 tysięcy tomów oraz liczne dzieła sztuki, częściowo zniszczone w czasie I wojny światowej i wojny polsko-rosyjskiej. Po wydarzeniach wojennych Potocki przewiózł zbiory do pałacu warszawskiego, gdzie po latach uległy zniszczeniu w czasie powstania warszawskiego. Był inicjatorem utworzenia archiwum rodzinnego Potockich oraz wydawania monografii dóbr Potockich. Przyczynił się do powiększenia kilku bibliotek wołyńskich, m.in. biblioteki rolniczej i cukrowniczej w Szepetówce.

Jako pierwszy Europejczyk dotarł do Senaar nad Nilem Błękitnym. Ogłosił kilka książek podróżniczo-myśliwskich, m.in. Notatki myśliwskie z Dalekiego Wschodu. Indye, Ceylon (1894, dwa tomy), Notatki myśliwskie z Afryki. Somali (1897), Nad Nilem Niebieskim (1902). Zasłużył się dla Towarzystwa Naukowego Warszawskiego; ofiarował towarzystwu dom przy ul. Kaliksta 8 (później ul. Śniadeckich), był kuratorem Komisji Pracowni Naukowych oraz protektorem TNW. W 1911 został członkiem honorowym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Zmarł wskutek obrażeń odniesionych w wypadku samochodowym.

Źródła: