Z Wikipedii

Keigo (敬語) to japoński język zwrotów grzecznościowych. W językach europejskich istnieje mniej poziomów formalności, zwykle jeden jak w angielskim lub też dwa jak w polskim czy niemieckim. Mają one też mniejszy wpływ na gramatykę - dotyczą głównie zdań dotyczących współrozmówcy, nie zaś siebie samego czy przedmiotów i osób trzecich.

W języku japońskim istnieje więcej stopni formalności i dotyczą one znacznie szerszego zakresu sytuacji.

[edytuj] Stopnie formalności

• Język nieformalny
• Język formalny
  • neutralny - 丁寧語 (ていねいご teineigo)
  • skromny - 謙譲語 (けんじょうご kenjougo)
  • honoryfikatywne - 尊敬語 (そんけいご sonkeigo)

W przybliżeniu, w sytuacjach w których w języku polskim używało by się zwrotów w trzeciej osobie, po japońsku używa się któregoś języka formalnego, tam zaś gdzie po polsku używa się zwrotów w drugiej osobie, formalnego neutralnego bądź też nieformalnego.

Zwracając się do osób którym zgodnie z japońską organizacją społeczną należy się szacunek (co nie do końca pokrywa się z sytuacją w Europie), np. do szefa w pracy, czy do profesora w szkole, powinno się o sobie mówić językiem skromnym, o rozmówcy zaś honoryfikatywnym.

[edytuj] Zaimki i przyrostki

Mówiąc o rozmówcy zwykle używa się nazwiska, imienia, bądź też przezwiska z odpowiednim przyrostkiem.

O sobie nigdy nie mówi się z przyrostkiem, więc nie ma potrzeby istnienia przyrostków formalnych skromnych.

Przyrostki te to:

• さん san - neutralny formalny przyrostek, mniej formalny od polskich "pan/pani".
• 様 (さま sama) - formalny honoryfikatywny, bardziej formalny od polskich "pan/pani".
• 先生 (せんせい sensei) - formalny, używany wobec nauczycieli
• 先輩 (せんぱい senpai) - konstrukcja nieprzekładalna na europejskie normy społeczne, oznacza m.in. kogoś kto dłużej w danym miejscu pracuje, jest na starszym roku w szkole, czy też dłużej zajmuje się daną dziedziną
• 殿 (どの dono) - odpowiednik "szanowny pan/szanowna pani", bardzo formalny i używany raczej w piśmie
• 君 (くん kun) - nieformalny, używany wobec znajomych chłopaków
• ちゃん chan - nieformalny, używany wobec znajomych dziewczyn

Zaimki w drugiej osobie:

• あなた anata - neutralny formalny, nie należy go używać w sytuacjach wymagających języka
• あんた anta - nieformalny
• きみ kimi - nieformalny, używany raczej wobec znajomych dziewczyn
• おまえ omae - bardzo nieformalny

Zaimki w pierwszej osobie:

• 私 (わたくし watakusi) - bardzo formalny, używany raczej w piśmie niż w mowie
• 私 (わたし watasi) - formalny
• あたし atasi - nieformalny używany przez kobiety
• 僕 (ぼく boku) - nieformalny używany przez mężczyzn
• 俺 (おれ ore) - bardzo nieformalny używany przez mężczyzn

[edytuj] Czasowniki

Czasowniki występują w postaci nieformalnej oraz formalnej, przy czym w przeciwieństwie do języka polskiego dotyczy ich to niezależnie od podmiotu zdania, za to formalizacja dotyczy tylko końcowego czasownika w zdaniu.

Czasowniki nieformalne to te mające końcówki takie jak -ru, -nai, formalne to te z końcówkami typu -masu, -masen. Szczegóły odmiany są przedstawione w artykule odmienne części mowy w języku japońskim.

To jednak dopiero początek - mówiąc językiem skromnym lub honoryfikatywnym należy użyć zupełnie innych form bądź też nawet innych czasowników.

Ogólnie formy honoryfikatywne tworzy się uzupełniając temat czasownika spółgłoskowego o -i, po czym dodając się przed nim o- (お-), po nim zaś になる (ni naru), np.:

• Czytać - 読む (よむ yomu) zmienia się w お読みになる (およみになる oyomi ni naru).
• Otworzyć - 開ける (あける akeru) zmienia się w お開けになる (おあけになる oake ni naru)

Formy skromne zaś albo analogiczna operacja z をする (wo suru) zamiast になる (ni naru):

• 読む (よむ yomu) zmienia się w お読みする (およみする oyomi suru).
• 開ける (あける akeru) zmienia się w お開けする (おあけする oake suru)

Bądź też forma kauzatywna -te razem z czasownikiem 頂く (いただく itadaku):

• 読む (よむ yomu) zmienia się w 読ませて頂く (よませていただく yomasete itadaku)
• 開ける (あける akeru) zmienia się w 開けさせて頂く (あけさせていただく akesasete itadaku)

Oczywiście wszystkie te formy na końcu zdania muszą być przekształcone w odpowiednie formy masu, np.:

• お開けになります (おあけになります oake ni narimasu)
• 開けさせて頂きます (あけさせていただきます akesasete itadakimasu)

Na koniec tabelka popularniejszych czasowników z osobnymi formami skromnymi i honoryfikatywnymi:

Znaczenie	Normalny czasownik	Język honoryfikatywny	Język skromny
Iść	行く (いく iku)	いらっしゃる irassharu	参る (まいる mairu)
Przychodzić	来る (くる kuru)
Być (ożywione)	いる iru		おる oru
Robić	する suru	なさる nasaru	致す (いたす itasu)
Mówić	言う (いう iu)	仰る (おっしゃる ossharu)	申す (もうす mousu)