Kościół bizantyjsko-słowiański w Polsce

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Cerkiew neounicka św. Nikity Męczennika w Kostomłotach

Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-słowiańskiego (neounickiego) w Polsce - wspólnota wiernych kościoła katolickiego posługująca się w swojej liturgii rytem bizantyjsko-słowiańskim (wschodnio-słowiańskim synodalnym), który jest taki sam jak obrządek bizantyjski stosowany przez prawosławnych.

Powstanie rytu neounickiego związane było z próbą odnowienia na terenie byłego zaboru rosyjskiego Cerkwi greckokatolickiej skasowanej w 1875 roku. Drugim ważnym powodem jego rozwoju była misja katolicka w Rosji: na Polesiu i na Dalekim Wschodzie, której celem było przejęcie do unii z Rzymem wiernych Kościoła prawosławnego pozbawionych kapłanów po I wojnie światowej.

Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-słowiańskiego narodził się na ziemiach polskich w latach dwudziestych XX wieku. Zwolennikiem i organizatorem tej wspólnoty w Polsce był ordynariusz podlaski Henryk Przeździecki, który wykorzystał stanowisko Watykanu w sprawie ewengelizowania prawosławnych i otrzymał na ten cel od papieża Piusa XI instrukcję Zelum Aplitudinis. Na jej podstawie biskup podlaski sprawował władzę jurysdykcyjną nad nowym obrządkiem i jego duchownymi. On też w 1924 roku sprowadził do Polski zakon jezuitów obrządku wschodniego, których osiedlił w Albertynie koło Słonima. Tam została erygowana pierwsza parafia neounicka. Z czasem podobne pełnomocnictwa uzyskali także inni biskupi kresowi - wileński, piński, łucki i lubelski. Oni też w swoich diecezjach zaczeli organizować ośrodki neounii.

W 1927 roku wierni 10 parafii prawosławnych na Polesiu zdecydowali się odnowić unię z Kościołem katolickim. Z uwagi jednak na to, że parafie te w swojej liturgii używały obrządku bizantyjsko-słowiańskiego, a nie jak reszta grekokatolików w Polsce rytu bizantyjsko-ukraińskiego postanowiono, że nowe wyznanie pozostanie przy swoich dotychczasowych tradycjach. Tym samym neounici nie weszli w skład Kościoła greckokatolickiego (unickiego), a opiekę nad nimi przejął Kościół rzymskokatolicki. Pod koniec 1927 roku było już 14 parafii obsługiwanych przez 28 księży i skupiających ok.20 000 wiernych. Do 1939 roku powstały 43 parafie. Od 1927 roku jezuici albertyńscy dzięki pomocy biskupa Adolfa Szelążka prowadzili seminarium duchowne, które w 1932 roku przekształcono w Papieskie Seminarium Wschodnie z siedzibą w Dubnie. Podobną instytucją w diecezji podlaskiej była sekcja unijna w Seminarium Duchownym w Janowie Podlaskim. Istniało też seminarium neounickie w Wilnie. Powstały nowe odłamy zakonów katolickich, które posługiwały się rytem wschodnio-słowiańskim. Byli to: redemptoryści, kapucyni i oblaci.

Początkowo kler neounicki stanowili księża konwertyci, którzy przeszli z prawosławia na katolicyzm. Z czasem zaczęło jednak przybywać duchownych katolickich wyświęconych dla nowego rytu. W 1931 roku obrządek bizantyjsko-słowiański uzyskał własnego biskupa. Z woli Stolicy Apostolskiej został nim redemptorysta, Mykoła Czarnecki. Nie uzyskał on jednak jurysdykcji nad neounią, gdyż rząd polski nie wyraził zgody na utworzenie takiego kościoła katolickiego z powodu nie wyszczególnienia go w Konkordacie z 1925 roku. Innym powodem była niechęć władz polskich dla szerzenia się neounii, postrzeganej jako instytucja działająca na korzyść ruchu narodowowego Białorusinów. Biskup ten był więc tylko wikariuszem apostolskim.

Po II wojnie światowej i zmianie granic parafie neounickie na terenie ZSRR zostały skasowane lub z braku wiernych zanikły. Z parafii, które znalazły się w granicach Polski po 1945 roku przetrwały tylko trzy: w Kostomłotach, w Kodniu i w Pawłowie Starym. Oprócz jednej w Kostomłotach, gdzie miejscowy proboszcz Aleksander Pryłucki postanowił pozostać przy tradycji rytu bizantyjsko-słowiańskiego i nie wprowadził liturgii łacińskiej reszta przestała istnieć w latach sześdziesiątych XX wieku.

Obecnie w Polsce w obrządku neounickim jest ochrzczonych około 300 wiernych. Istnieje jedna parafia, która znajduje się w miejscowości Kostomłoty. Ryt ma jednego duchownego, którym jest marianin, archimandryta Roman Piętka. Poza nim liturgię sprawuje jeszcze kilku kapłanów birytualistów odprawiających msze neounickie okazjonalnie. Ordynariuszem katolików wschodnich rytu bizantyjsko-słowiańskiego (neounickiego) w Polsce jest od kwietnia 2007 roku arcybiskup metropolita warszawski, Kazimierz Nycz.

Spis treści

1 Cerkwie neounickie w Polsce
2 Zachowane cerkwie poneounickie w Polsce
3 Zobacz też
4 Linki zewnętrzne
5 Przypisy

[edytuj] Cerkwie neounickie w Polsce

Cerkiew św. Nikity Męczennika w Kostomłotach - Sanktuarium Unitów Podlaskich - neounicki kościół parafialny, w którym obowiązującą liturgią jest ryt bizantyjsko-słowiański.
Cerkiew św. Mikołaja Cudotwórcy w Pawłowie Starym - kościół filialny parafii rzymskokatolickiej Świętej Trójcy w Janowie Podlaskim, miejsce sprawowania liturgi w rycie bizantyjsko-słowiańskim (od lutego 2007 roku sprawowanie mszy w obrządku wschodnim zostało zawieszone^[1]).
Cerkiew św. Mikołaja w Horodle - kościół filialny parafii rzymskokatolickiej św. Jacka w Horodle, miejsce sprawowania liturgi w rycie bizantyjsko-słowiańskim.

[edytuj] Zachowane cerkwie poneounickie w Polsce

Dawna cerkiew neounicka św. Ducha w Kodniu

Cerkiew św. Paraskewii w Dokudowie - obecnie rzymskokatolicki kościół parafialny św. Praksedy w Dokudowie.
Cerkiew Św. Ducha w Kodniu - obecnie kościół filialny parafii rzymskokatolickiej św. Anny w Kodniu.
Cerkiew św. Paraskewii w Holi - obecnie cerkiew filialna św. Antoniego Peczerskiego parafii prawosławnej Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Horostycie.
Cerkiew św. Jana Apostoła i Ewangelisty w Starym Bublu - obecnie kościół filialny rzymskokatolickiej parafii św. Antoniego Padewskiego w Gnojnie.
Cerkiew Świętej Trójcy w Połoskach - obecnie rzymskokatolicki kościół parafialny Świętej Trójcy w Połoskach.
Cerkiew św. Jana Teologa w Terespolu - obecnie prawosławna cerkiew parafii św. Jana Teologa w Terespolu.