Kościół katolicki obrządku ormiańskiego
Z Wikipedii
Kościół katolicki obrządku ormiańskiego, Kościół ormiańsko-katolicki, jeden z katolickich Kościołów wschodnich, patriarchalny, wchodzący w skład Kościoła katolickiego, uznający władzę i autorytet papieża.
Liczy ok. 600 000 wiernych, mieszkających m.in. w Armenii, Argentynie, Kanadzie, Francji, Libanie, Syrii, Turcji, USA i w Polsce.
Obecnym patriarchą jest Nerses Bedros XIX.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Pierwsza unia Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego z Rzymem trwała od 1195 do 1375. Pod wpływem władz świeckich i bliskich związków Królestwa Małej Armenii z Zachodem patriarchat (przeniesiony w ślad za wiernymi do Cylicji), zawarł w 1198 unię z Rzymem i zerwał z monofizytyzmem. Patriarchowie Grzegorz VI (1194-1208), Jan VI (1208-1221), Konstantyn I (1221-1267) i ich następcy, a także podlegli im biskupi na synodach w Sis (1307, 1346) i w Adanie (1317) przyjęli katolicką naukę o Chrystusie i prymat papieża. Jednakże unia nie rozszerzyła się poza Małą Armenię i zakończyła się wraz z jej upadkiem w 1375. Pozostałe ośrodki Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego unię odrzuciły, a na fali sprzeciwu wobec niej biskupi pozostali we właściwej Armenii odnowili patriarchat w Eczmiadzynie.
W 1439 na Soborze Florenckim unia została odnowiona jednak obejmowała jedynie stosunkowo niewielką liczbę Ormian.
W 1630 biskup lwowskiej eparchii Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego Mikołaj Torosowicz złożył publicznie we lwowskim kościele Karmelitów katolickie wyznanie wiary i w 1635 powtórzył je przed Ojcem Świętym Urbanem VII tym samym przywracając jedność z Rzymem i tworząc zalążek Kościoła katolickiego obrządku ormiańskiego.
W 1742 papież Benedykt XIV utworzył Kościół katolicki obrządku ormiańskiego, zaś patriarchą z siedzibą w Bejrucie w Libanie i jursydykcją nad południową częścią Imperium Osmańskiego mianował arcybiskupa Abrahama Ardziwiana. Jego siedzibę przeniesiono czasowo do Konstantynopola, ale w 1928 powróciła do Bejrutu.
[edytuj] Struktura
Na czele Kościoła stoi Patriarcha Kościoła katolickiego obrządku ormiańskiego, wybierany przez synod duchownych Kościoła katolickiego obrządku ormiańskiego, a następnie zatwierdzany przez papieża. Patriarcha ma status kardynała biskupiego Kościoła katolickiego.
Zobacz: lista patriarchów Kościoła katolickiego obrządku ormiańskiego.
Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Teraźniejszość
- Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Obrządek ormiański
Obrządek ormiański wywodzi się z Armenii i ma dwa główne ryty – libański i lwowski, z których oba znane są w Polsce. Pochodzi od głównie od świętego Bazylego z Cezarei i różni się od greckiego tylko szczegółami, spośród których najbardziej charakterystyczny wydaje się "pocałunek pokoju" w trakcie mszy.
Różnice między obrządkiem łacińskim i ormiańskim są niewielkie. Podstawową różnicę stanowi język grabar (staroormiański), który zachował się tylko w modlitwach. Cechą wyróżniającą jest dominacja śpiewu (podstawą jest śpiew chóru), szaty liturgiczne księdza, wydłużony czas liturgii do 1,5 godziny oraz ustawienie kapłana tyłem do wiernych (jak przed Soborem Watykańskim II). Występują również pewne różnice w układzie mszy św.
W obrządku ormiańskim mamy przygotowanie darów, przeistoczenie, następnie modlitwa „Ojcze nasz”, a dopiero potem następuje podniesienie. W obrządku łacińskim mamy najpierw przygotowanie darów, przeistoczenie, podniesienie, a następnie „Ojcze nasz”. Różnicę możemy również zauważyć w sakramentach świętych. W obrządku łacińskim dziecko otrzymuje na początku swojego życia chrzest, a po osiągnięciu pewnej dojrzałości i wiedzy religijnej przystępuje do sakramentu bierzmowania. W obrządku ormiańskim oba te sakramenty udzielane są jednocześnie już w wieku niemowlęcym. Ale i w samym obrządku ormiańskim możemy zauważyć różnice między rytem lwowskim i libańskim. Są one niewielkie, niemniej jednak warto o nich wspomnieć.
[edytuj] Ryt libański
Nie należy mylić go z wyznaniem maronickim. W rycie libańskim kapłan do mszy św. zakłada koronę kapłańską, nieco inne (bardzo długie) szaty liturgiczne, a zamiast butów specjalne, ozdobne kapcie.
[edytuj] Ryt lwowski
Ryt lwowski jest bardziej spolonizowany i mocno zbliżony do obrządku łacińskiego.
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Chrześcijaństwo ormiańskie.
[edytuj] Kościół katolicki obrządku ormiańskiego w Polsce
[edytuj] Historia
Ormiańska eparchia (diecezja Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego), obejmująca swą jurysdykcją ziemie Rusi, Mołdawii i Wołoszczyzny powstała we Lwowie w XIV wieku. W 1630 jej biskup Mikołaj Torosowicz złożył publicznie we Lwowskim kościele Karmelitów katolickie wyznanie wiary i w 1635 powtórzył je przed Ojcem Świętym Urbanem VII tym samym przywracając jedność z Rzymem. Od tego czasu Kościół ormiański w Polsce stał się zalążkiem unickiego Kościoła katolickiego obrządku ormiańskiego zwanego Kościołem ormiańsko-katolickim. Lwowska archieparchia liczyła wtedy około 3500 wiernych, 20 duchownych i 15 kościołów.
W 1807 utworzona została eparchia w Mohylowie Podolskim z biskupem Józefem Krzysztofowiczem na czele. Podlegały jej parafie na terenie Ukrainy w tym także między innymi w Odessie, Mikołajowie i na Krymie, na Kaukazie w Mozdoku i Kizlarze, a także na terenie Rosji (w Astrachaniu). Eparchia ta działała do 1828. Po 1848 Kościół katolicki obrządku ormiańskiego na terenach wchodzących w skład Rosji został przeniesiony do nowoutworzonej diecezji w Tyraspolu.
Na początku XX wieku na terenie Galicji było ponad 5 500 Ormian. Wierni obrządku ormiańsko-katolickiego mieszkali na terytorium archidiecezji lwowskiej. Posiadali oni 9 kościołów parafialnych i 15 kaplic. W 1922 roku (po odpadnięciu od Polski Bukowiny), na jej terytorium leżało jedynie 8 parafii ormiańsko-katolickich:
- dekanat lwowski
- dekanat stanisławowski
- Stanisławów-Bohorodczany
- Łysiec
- Tłumacz
- dekanat kucki
Poza Galicją Ormianie obecni byli również w Czerniowcach, Suczawie, Kamieńcu Podolskim, Płoskirowie i Charkowie (jako kaplica w kościele obrządku łacińskiego). Mała liczba duchownych powodowała konieczność zapraszania birytualistów oraz księży obrządku łacińskiego. We Lwowie istniał jeden ormiański klasztor sióstr benedyktynek, w którym przebywało kilkanaście zakonnic, posiadały one prywatną szkołę posiadająca od 1926 prawa gimnazjum publicznego.
Kapituła ormiańska składała się jedynie z 8 członków: prepozyta infułata, 3 kanoników gremialnych i 4 honorowych. Ordynariuszem Kurii w latach 1923—1938 był Józef Teofil Teodorowicz, który zmarł 4 grudnia 1938. 2 stycznia 1939 we Lwowie zebrali się wszyscy ormiańscy duchowni, aby zgodnie z prawem wybrać trzech kandydatów, spośród których papież mianowałby metropolitę. Jednak z powodu wybuchu wojny Watykan nie dopełnił tego obowiązku. W wyniku wyborów 11 głosów uzyskał Dionizy Kajetanowicz i on został nieformalnym administratorem diecezji do czasu zesłania go na Syberię.
W wyniku wojny ormiańska społeczność znacznie osłabła a większość duchownych została zamordowana przez Sowietów. Po 1945 większość spośród pozostałych Ormian osiadła na Ziemiach Zachodnich i Północnych oraz w Warszawie, Krakowie, Gdańsku, Gliwicach, Łodzi i Poznaniu.
[edytuj] Teraźniejszość
Obecnie ordynariuszem wiernych Kościoła katolickiego obrządku ormiańskiego w Polsce jest Prymas Polski Kardynał Józef Glemp. W Gliwicach funkcjonuje jedyna w Polsce ormiańsko-katolicka parafia personalna. Prócz tego posługę duszpasterską pełnią:
- ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski - Duszpasterz Ormian dla Polski Południowej
- ks. Artur Awdalian - Duszpasterz Ormian dla Polski Północnej
Księża ci regularnie odprawiają msze św. w obrządku ormiańskim we wszystkich większych miastach Polski.
[edytuj] Zobacz
- Patriarcha Kościoła katolickiego obrządku ormiańskiego
- Biskupi lwowscy obrządku ormiańskiego
- Kościół katolicki w Polsce
- Chrześcijaństwo ormiańskie
- Apostolski Kościół Ormiański
- Ormiański Kościół Ewangelicki
- Ormianie
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Duszpasterstwo Ormian w Polsce
- Wystawa w BU KUL, 2001
- Oficjalna witryna internetowa Kościoła katolickiego obrządku ormiańskiego
- Armeniapedia
| Katolickie Kościoły wschodnie | |||
|---|---|---|---|
| Kościoły wywodzące się z aleksandryjskiej tradycji liturgicznej | Kościół katolicki obrządku koptyjskiego - Kościół katolicki obrządku etiopskiego | ||
| Kościoły wywodzące się z antiocheńskiej tradycji liturgicznej | Kościół maronicki - Kościół katolicki obrządku syryjskiego - Syromalankarski Kościół katolicki | ||
| Kościoły wywodzące się z ormiańskiej tradycji liturgicznej | Kościół katolicki obrządku ormiańskiego | ||
| Kościoły wywodzące się z chaldejskiej i wschodniosyryjskiej tradycji liturgicznej | Kościół chaldejski - Syromalabarski Kościół katolicki | ||
| Kościoły wywodzące się z bizantyjskiej tradycji liturgicznej | Kościół melchicki - Grecki Kościół katolicki - Albański Kościół katolicki - Białoruski Kościół katolicki - Bułgarski Kościół katolicki - Węgierski Kościół katolicki - Italo-albański Kościół katolicki - Rumuński Kościół greckokatolicki - Rosyjski Kościół katolicki - Rusińska Cerkiew greckokatolicka - Słowacka cerkiew greckokatolicka - Ukraińska cerkiew greckokatolicka | ||
