Koniuchy (Litwa)
Z Wikipedii
Koniuchy wieś (obecnie Kaniūkai w rejonie Soleczniki na Litwie), dawniej w powiecie lidzkim na Nowogródczyźnie na skraju Puszczy Rudnickiej. 29 stycznia 1944 partyzanci radzieccy spalili w niej większość domów, zabijając co najmniej 38 polskich mieszkańców - mężczyzn, kobiety i dzieci (najmłodsze miało 2 lata). Co najmniej kilkunastu mieszkańców zostało rannych, a przynajmniej jedna osoba z nich zmarła następnie z ran. Przed atakiem zamieszkana była przez około 300 polskich mieszkańców, istniało w niej około 60 zabudowań. Partyzanci radzieccy wcześniej często zabierali mieszkańcom wsi żywość, ubrania i bydło, dlatego też mieszkańcy powołali niewielki ochotniczy oddział samoobrony.
W sprawie masakry w Koniuchach prowadzone jest śledztwo IPN. Dotychczas ustalono, że napadu dokonały radzieckie oddziały partyzanckie stacjonujące w Puszczy Rudnickiej: "Śmierć faszystom" i "Margirio", wchodzace w skład Brygady Wileńskiej Litewskiego Sztabu Ruchu Partyzanckiego, oraz "Śmierć okupantowi", wchodzący w skład Brygady Kowieńskiej. Do oddziałów tych należeli Rosjanie i Litwini, większość oddziału "Śmierć okupantowi" tworzyli Żydzi i żołnierze Armii Czerwonej zbiegli z obozów jenieckich. Oddział żydowski liczył 50 ludzi, a odziały rosyjsko-litewskie około 70 osób. Dowódcami byli Jacob Penner i Shmuel Kaplinsky. Według jednego z napastników, Chaima Lazara celem operacji była zagłada całej ludności łącznie z dziećmi jako przykład służący zastraszeniu reszty wiosek. Według ustaleń Kongresu Polonii Kandyjskiej, będących podstawą wszczęcia śledztwa, liczba zabitych była większa (ok. 130).
Atak na Koniuchy i wymordowanie tutejszej ludności cywilnej był najwiekszą z szeregu podobnych akcji prowadzonych w 1943 i 1944 przez oddziały partyzantki żydowskiej i sowieckiej w Puszczy Rudnickiej i Nalibockiej (np. masakra ludności w miasteczku Naliboki)
W maju 2004 w Koniuchach odsłonięto pomnik pamięci ofiar, zawierający 34 ustalone nazwiska ofiar.
W powojennych opracowaniach, na podstawie relacji żydowskich uczestników ataku (np. Izaaka Chaima i Chaima Lazara) na wieś często podawano informacje o zamordowaniu wszystkich 300 mieszkańców, a także o walkach z oddziałem niemieckich żołnierzy (w innych źródłach litewskiej policji). Jednak późniejsze opracowania nie potwierdziły obecności Niemców czy policjantów w wiosce, a także zakwestionowały tezę, że zginęli wszyscy mieszkańcy wsi (część z mieszkańców uciekła z masakry i przeżyła wojnę).
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Śledztwo w sprawie zabójstwa przez partyzantów sowieckich, w styczniu 1944 roku, mieszkańców wsi Koniuchy gm. Bieniakonie pow. Lida woj. nowogródzkie - komunikat IPN
- http://www.kpk.org/english/toronto/koniuchy.pdf
- Masakra w Koniuchach, Czesław Malewski
- Masakra w Koniuchach (II), Czesław Malewski
- Liliana Narkowicz Siła w cierpieniu (z zeznań naocznego świadka)
[edytuj] Bibliografia
Cohen R., 2000 : The Avengers. Alfred A. Knopf, Nowy Jork.
Kowalski I., 1969: A Secret Press in Nazi Europe: The Story of a Jewish United Organization. Central Guide Publishers, Nowy Jork.
Lazar Ch., 1985: Destruction and Resistance. Shengold Publishers, Nowy Jork.
Rzeczpospolita, 2004 (22 V)
