Kultura oksywska
Z Wikipedii
Kultura oksywska - kultura archeologiczna epoki żelaza, której wyróżniki zostały wydatowane na II w.p.n.e. do I w.n.e.
Spis treści |
[edytuj] Kryteria wydzielenia
Kultura oksywska została wyróżniona na podstawie występujących w jej obrębie charakterystycznych przedmiotów metalowych oraz form ceramiki. Jej nazwa pochodzi od Oksywia- dzielnicy miasta powiatowego Gdyni (woj. pomorskie), gdzie odkryto jedno z pierwszych stanowisk (cmentarzysko) tej kultury. Wyniki badań nad tym stanowiskiem nigdy nie zostały opublikowane, a materiał zabytkowy przepadł.
[edytuj] Chronologia, geneza i zanik
Proces powstania kultury oksywskiej nie został w pełni wyjaśniony. Prawdopodobnie jednak, grupy ludności zamieszkujące tereny Powiśla i ziemi chełmińskiej stanowiły kontynuację ludności kultury pomorskiej (wejherowsko-krotoszyńskiej). Na skutek zmian w obrębie kultury materialnej, a także obrządku pogrzebowego (podyktowanych prawdopodobnie przybyciem Gotów), w miejsce kultury oksywskiej wydzielona została kultura wielbarska.
[edytuj] Obszar występowania i kontekst kulturowy
Zjawiska charakterystyczne dla kultury oksywskiej występowały na terenie Pomorza Wschodniego i Środkowego, dolnego Powiśla, ziemi chełmińskiej i Wybrzeża Słowińskiego. W wytwórczości metalurgicznej oraz w obrządku pogrzebowym widoczne są wpływy kultury jastorfskiej oraz przeworskiej na kształtowanie się fenomenu kultury oksywskiej.
[edytuj] Charakterystyczne wytwory kulturowe
Najbardziej charakterystycznymi wyróżnikami kultury oksywskiej są przedmioty metalowe, takie jak często występujące miecze jednosieczne, groty oszczepów z zadziorami oraz formy ceramiki- naczynia z tendencją do wysoko umieszczonej największej objętości brzuśca, najczęściej przybierające kształty jajowate, beczułkowate lub situlowate. Ludność kultury oksywskiej wytwarzała przedmioty metalowe bazując na własnych, miejscowych rudach wysokofosforowych. Wytwórczość przedmiotów metalowych często była inspirowana wyrobami kultury jastorfskiej- np. klamerki do pasa. Co charakterystyczne, w obrębie kultury oksywskiej dysponowano trzema rodzajami metali, które świadomie stosowano do wyrobu określonych przedmiotów.
[edytuj] Osadnictwo
Ludność, która utożsamiana jest z kulturą oksywską, zamieszkiwała osady o charakterze otwartym. Występowały na ich terenie głównie budowle mieszkalne o konstrukcji słupowej, oraz budowle gospodarcze. Znane są także przykłady osad tymczasowych z lekkimi budowlami mieszkalnymi- półziemiankami i budowlami typu szałasowego.
[edytuj] Obrządek pogrzebowy
U ludności kultury oksywskiej stosowane było ciałopalenie z dominującą rolą grobów jamowych. Występowały także groby popielnicowe- obsypane szczątkami stosu lub czyste. Zdarzało się także, że zamiast klasycznej popielnicy używano w pochówku pojemnika z materiału organicznego. Cechą charakterystyczną pochówku w kulturze oksywskiej było umieszczanie nad grobami stel lub kamiennych bruków. W schyłkowej fazie tej kultury pojawiają się groby szkieletowe. Zmarłych wyposażano podobnie jak w kulturze przeworskiej, a dary grobowe były analogicznie niszczone oraz przepalane.
[edytuj] Gospodarka
Gospodarka kultury oksywskiej bazowała na rolnictwie- uprawie jęczmienia i pszenicy oraz hodowli bydła i owiec.
[edytuj] Bibliografia
- Encyklopedia historyczna świata tom I: Prehistoria, praca zbiorowa, opracowanie naukowe prof. Dr hab. Janusz K. Kozłowski, Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres , Kraków 1999
- Wielka Historia Polski, tom I Najdawniejsze dzieje ziem polskich (do VII w.), Piotr Kaczanowski, Janusz K. Kozłowski, wyd. Fogra Kraków 1998
- Historia starożytna ziem polskich, Kazimierz Godłowski, Janusz K. Kozłowski, PWN, Warszawa 1983
