Mikołaj Hussowczyk
Z Wikipedii
Mikołaj Hussowczyk (vel Mikołaj Hussowski, vel Mikołaj z Hussowa, vel Nicolaus Hussovius), (ur. między 1475 r. a 1485 r., zm. po 1533). Polski poeta okresu renesansu.
Spis treści |
[edytuj] Życie i twórczość
Urodził się w Hussowie, którego dotąd nie zlokalizowano jednoznacznie. Istnieją dwie wersje, z których jedna mówi, iż mowa jest o miejscowości niedaleko Łańcuta, zaś druga o niewielkiej wiosce na Białorusi.
Był dworzaninem biskupa płockiego Erazma Ciołka, któremu towarzyszył w poselstwie do Rzymu do papieża Leona X w 1521 r. Po roku pobytu w tym mieście i po śmierci swojego protektora powrócił do Polski i osiadł w Krakowie, gdzie prawdopodobnie otrzymał święcenia kapłańskie.
Zaliczany jest do grona wczesnorenesansowych poetów polsko-łacińskich (podobnie jak Klemens Janicki). Jego twórczość nie jest obszerna, wyróżnia się jeden sporych rozmiarów poemat - Carmen de statura, feritate ac venatione bisontis (Pieśń o wyglądzie, dzikości i polowaniu na żubra) Kraków 1523, znany powszechnie pod skróconym tytułem: Carmen de bisontis (Pieśń o żubrze).
Poemat ten powstał jako uzupełnienie niezwykłego prezentu ofiarowanego papieżowi Leonowi X, którym był wypchany żubr. Dar ten miał sprezentować wojewoda wileński Mikołaj Radziwiłł, jednak całe przedsięwzięcie nie doszło do skutku z powodu śmierci papieża (jeszcze przed napisaniem utworu). W ostateczności "Pieśń" powstała w Krakowie i był dedykowana królowej Bonie.
W kompozycji i w warstwie narracyjnej dzieła widać wpływ doświadczeń twórców skupionych wokół papieża Leona X, tworzących poezję opiewającą myśliwskie dokonania swego mecenasa. Jednakże w samej warstwie faktograficznej pieśń pozostała dziełem na wskroś oryginalnym. Autor przedstawił w nim bardzo cenne obserwacje i opisy przyrody litewskiej, nawiązania do historii tych terenów, scenki myśliwskie, a także opis osobistych przeżyć. Zrezygnował zarazem z tradycyjnych w ówczesnej kulturze literackiej nawiązań do sztafażu mitologicznego.
W zakończeniu utworu zawarł apel o podjęcie działań przeciw Turkom. Tym samym stał się jednym z prekursorów polskiej poezji patriotycznej.
W 1524 napisał epinicjon Nova et miranda victoria de Turcis mense Iulio o zwycięstwie hetmana wielkiego koronnego Mikołaja Firleja nad Tatarami. W 1525 na procesie kanonizacyjnym Jacka Odrowąża ogłosił panegiryk De vita et gestis Divi Hyacinthi.
[edytuj] Bibliografia podmiotowa
- Mikołaj Hussowczyk, Carmina, wyd. J. Pelczar, Kraków 1894,
- Tenże, Poemat o żubrze, przeł. J. Kasprowicz, [w:] Tegoż, Dzieła, T. 20, Warszawa 1931.
[edytuj] Bibliografia przedmiotowa
- J. Pelczar, Mikołaj Hussowski, jego życie i dzieła. Ustęp z dziejów humanizmu w Polsce, Kraków 1900,
- J. Krókowski, Mikołaja Hussowskiego Carmen de bisonte, Wrocław 1959,
- C. Backvis, Mikołaj z Hussowa, [w:] Tegoż, Szkice o kulturze staropolskiej, Warsawa 1975.
- J. Ziomek, Renesans, Warszawa 1998.
