Morskie Oko
Z Wikipedii
| Morskie Oko | |
 Morskie Oko - widok znad Czarnego Stawu |
|
| Kontynent | Europa |
| Państwa | Polska |
| Powierzchnia | 0,35 km² |
| Głębokość • maksymalna |
50,8 m |
| Wysokość lustra wody | 1395 m n.p.m. |
| Rodzaj jeziora | karowe |
| Jeziora Polski | |
Morskie Oko, największe i najbardziej znane (a według wielu miłośników Tatr także najpiękniejsze) jezioro w Tatrach, położone w Dolinie Rybiego Potoku, u stóp Mięguszowieckich Szczytów na wysokości 1395 m n.p.m. Współrzędne geograficzne: 49°13' N, 20°04' E.
Jest to jezioro pochodzenia polodowcowego o powierzchni 34,93 ha, długości ok. 862 m, szerokości ok. 566 m, a w najgłębszym miejscu osiąga 50,8 m. Dno zasłane przy brzegach głazami, ku środkowi żwirem. Okoliczne szczyty wznoszą się na ponad 1000 metrów nad powierzchnię jeziora, wśród nich wierzchołek Rysów (2499 m n.p.m.) - najwyższy szczyt polskiej części Tatr. Obok Mięguszowieckie Szczyty z Mięguszowieckim Wielkim (2438 m n.p.m.), dalej nieco w prawo charakterystyczny, strzelisty Mnich (2068 m n.p.m.). Wokół jeziora rosną okazałe limby. Wcześniej nazywano je Rybim Jeziorem, ze względu na naturalne zarybienie, co jest rzadko spotykane w tatrzańskich jeziorach (nazywanych stawami). W przejrzystej toni można łatwo zauważyć żyjące w jeziorze pstrągi tzw. głodowe. Nazwa Morskie Oko jest związana ze starą legendą, mówiącą o podziemnym połączeniu jeziora z... Adriatykiem.
Na morenie zamykającej jezioro od północy stoi schronisko PTTK. Położone na wysokości 1405 m n.p.m. należy do najstarszych i najpiękniejszych schronisk tatrzańskich. Nazwane zostało imieniem Stanisława Staszica, który w roku 1805 badał jezioro. Obok, przy końcu drogi, po lewej stronie znajduje się Stare Schronisko, które pierwotnie było wozownią (1890). Obydwa budynki zostały uznane za zabytkowe. Punkt wyjściowy do wycieczek na Rysy i Szpiglasową Przełęcz.
Najstarsze wzmianki o Morskim Oku pochodzą z 1575 r. W 1637 król Władysław IV nadał prawo użytkowania pastwisk przy Morskim Oku Władysławowi Nowobilskiemu. Własnością prywatną Morskie Oko stało się w 1824, gdy dobra zakopiańskie wraz z Doliną Rybiego Potoku zakupił od władz austriackich Emanuel Homolacs. Od 1933 jest własnością państwa polskiego. Pomiędzy Galicją a Węgrami, pod koniec XIX wieku toczył się spór graniczny o prawa własności do jeziora i przylegajacego obszaru (tzw. spór o Morskie Oko). Sąd polubowny w Grazu, w 1902 r. dzięki Oswaldowi Balzerowi rozstrzygnął go na korzyść Polaków. Wygrana została uczczona przez Ludwika Solskiego słowami śpiewanymi na melodię Mazurka Dąbrowskiego:
Jeszcze Polska nie zginęła
Wiwat! Wiwat Plemię lasze
Słuszna sprawa górę wzięła
Morskie Oko nasze
Dla turystyki Morskie Oko zostało "odkryte" przez doktora Tytusa Chałubińskiego już w XIX wieku. Pierwsze schronisko, które zostało zbudowane w 1836, spłonęło w 1865. Kolejne, z 1874 też spłonęło w 1898. W 1902 r. zostaje ukończona droga z Zakopanego - patrz Droga Oswalda Balzera.
Urok Morskiego Oka inspirował twórczość wielu artystów, zarówno malarzy (Walery Eljasz-Radzikowski, Leon Wyczółkowski, Stanisław Gałek), jak i poetów (Wincenty Pol, Adam Asnyk, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Franciszek Nowicki, Jan Kasprowicz) czy muzyków (Zygmunt Noskowski).
