Order Podwiązki

Z Wikipedii

Order Podwiązki (The Most Noble Order of the Garter) jest najwyższym cywilnym i wojskowym odznaczeniem Wielkiej Brytanii oraz jednym z orderów domowych panującej w tym kraju dynastii. W hierarchii starszeństwa orderów świata zajmuje drugie miejsce po papieskim Orderze Chrystusa.

[edytuj] Historia

Order założony został w roku 1348 przez króla Anglii Edwarda III z dynastii Plantagenet jako zakon rycerski dla 24 towarzyszy rycerskich (Knights Companions). Oprócz nich i samego króla do orderu mogą należeć książęta krwi (jako Royal Knights Companions) i cudzoziemcy z tytułem Extra Knights lub Stranger Knights. Warunkiem członkostwa jest wyznawanie religii chrześcijańskiej, szlachectwo nie jest wymagane. Jedna z legend o powstaniu Orderu Podwiązki głosi, że w czasie balu dworskiego, na którym Edward III był obecny, jedna z dam (wymienia się hrabinę Salisbury) zgubiła podwiązkę ku radości zebranych. Król pochylił się, podniósł podwiązkę i zawiązał ją na własnej nodze z uwagą Honi soit qui mal y pense (Hańba temu, kto źle o tym myśli, do dziś dnia dewiza orderu) - "zrobię z niej najbardziej zaszczytną podwiązkę jaka kiedykolwiek istniała" i ustanowił order Podwiązki. Nadanie orderu oznacza osobiste szlachectwo z tytułem Sir, posiadacze mogą do swego nazwiska dodać litery K.G. (Knight of the Garter). Flagi i tarcze herbowe rycerzy (które odznaczeni muszą sami opłacić) zawieszane są w kaplicy orderu, St.George's Chapel w zamku Windsor. Świętem orderu jest 23 kwietnia, dzień świętego Jerzego. W tym dniu rycerze są zobowiązani przywdziać uroczysty strój oraz Wielki Łańcuch (kollanę) orderu. Order jest nadawany obywatelom brytyjskim (poza książętami krwi) gdy zwolni się jedno z 24 miejsc w kapitule, cudzoziemskim (tylko koronowanym głowom państwa, uznanym monarchom) przy drugiej czy trzeciej wizycie państwowej, i to nie zawsze. Nadanie orderu zależne jest wyłącznie od woli panującego, premier nie ma prawa ingerować w sprawy nadań. Obecnie nadawany jest także kobietom, które noszą miano Ladies of the Garter.

Od XIX wieku order jest również nadawany obcym monarchom wyznania niechrześcijańskiego. Orzymali go : cesarze Japonii Meiji w r. 1905, Yoshihito w r. 1912, Hirohito w r. 1929 (1941 odebrano mu order, ale przywrócono 1981) i Akihito w r. 1998, szach Persji Zaffir al-Din w r. 1903 i sułtanowie tureccy Abdulmedżid w r. 1856 i Abdul Aziz w r.1867.

Spośród królów polskich Order Podwiązki otrzymali jedynie Kazimierz Jagiellończyk (1450) i Henryk Walezy (1575).

[edytuj] Insygnia

Główne insygnia to Łańcuch orderu, noszona na nim odznaka zwana The George oraz Podwiązka i gwiazda. Łańcuch jest ze złota i waży 30 uncji. Składa się z 24 emaliowanych na czerwono róż Tudorów, otoczonych niebieską "podwiązką" z dewizą orderu i 24 złotych węzłów. The George to wykonana ze złota i emalii podobizna św. Jerzego na koniu, zabijającego smoka. Podwiązka (opaska) orderu jest wykonana z błękitnego aksamitu i ozdobiona złotymi literami z dewizą oraz złotymi różami. Damy noszą ją na lewym ramieniu, zaś rycerze pod kolanem lewej nogi. Gwiazda jest ośmiopromienna i brylantowana, w swym centrum posiada medalion z czerwonym krzyżem greckim, otoczony błękitną "podwiązką" z dewizą orderową.

Przy mniej uroczystych okazjach noszony jest tzw.Lesser George - owalny nieemaliowany złoty medalion z podobizną św. Jerzego zabijającego smoka, otoczony dewizą i zawieszony na ciemnobłękitnej wstędze (z lewego ramienia na prawy bok) oraz gwiazda orderowa. Wszelkie insygnia podlegają zwrotowi do Kancelarii Orderu po śmierci posiadacza, (łańcuch z The George i gwiazdę powinien osobiście złożyć na ręce suwerena najbliższy krewny zmarłego w linii męskiej), stąd nigdy (oprócz opaski) nie pojawiły się na rynku kolekcjonerskim.

[edytuj] Bibliografia

• Gustav Adolf Ackermann, Ordensbuch sämmtlicher blühender und erloschener europäischer Orden, Annaberg 1855
• Arnhard Graf Klenau, Europäische Orden ab 1700, München 1978