Słowińcy
Z Wikipedii
Słowińcy - nazwa nadana reliktowej grupie ludności pomorskiej, zamieszkujących niegdyś tereny nad jeziorami Gardno i Łebsko (północno-zachodnia część województwa pomorskiego) przez rosyjskiego etnografa Aleksandra Hilferdinga. Nazwa ta nie była używana przez samych Słowińców. Uważa się, że posługiwali się językiem słowińskim z grupy języków pomorskich (języki słowiańskie). Są blisko spokrewnieni z Kaszubami i prawdopodobnie ich język był po prostu dialektem tego języka, a od Kaszubów różnili się wyznaniem i brakiem poczucia wspólnoty z Polakami.
Od XVIII wieku, Słowińcy ulegali naciskom germanizacyjnym np. stopniowo, w kolejnych wsiach obowiązywał nakaz prowadzenia mszy w języku niemieckim.
Po roku 1945 Słowińcy, traktowani jako Niemcy - zamieszkujący przed wojną ziemie niemieckie i posługujący się językiem z licznymi naleciałościami niemieckimi, byli szykanowani i wysiedlani. Wielu z nich zmuszono do emigracji do Niemiec. Znaczna liczba znalazła się w obozie przesiedleńczym w dzielnicy Hamburga, Finkenwerder; osiedlając się później w kilku sąsiadujących ze sobą dzielnicach miasta i pobliskich wsiach. Nie wszyscy jednak zostali wysiedleni; dzięki różnym zabiegom udało się zatrzymać migrację ludności ze wsi Kluki - około 100 osób, jednak w większości wyemigrowali oni do Niemiec w latach 1970.
Badania językoznawcze Friedhelma Hinze nad nazewnictwem rybackim słowińskiego dialektu języka pomorskiego, przeprowadzone w Meklemburgii, dokumentują obecność Słowińców po przesiedleniu, posługujących się na pewno szczątkowo swoim językiem, na terenie dawnego NRD. W Polsce pozostało niewielu z nich. Materialne ślady ich istnienia (architektura ludowa, wyposażenie wnętrz, sztuka ludowa itp.) zostały zgromadzone w skansenie Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach położonym na terenie Słowińskiego Parku Narodowego.
Ostatni Słowiniec mieszkający na terenie Polski, Hermann Kösch, zmarł śmiercią samobójczą w 1987 r.
[edytuj] Literatura
- Tadeusz Bolduan, Losy społeczne i polityczne Słowińców w Klukach w latach 1945-1975. Próba oceny., w: Studia kaszubsko-słowińskie, Łeba 1992
- Friedrich Lorentz Slovinzisches Wörterbuch, I-II, St.Petersburg 1908-1912
- Dr. Nadmorski (Józef Łęgowski), Słowniczek gwary słowińskiej; w: Połabianie i Słowińcy, Wisła, XVI, z.II, marzec-kwiecień 1902
- Friedhelm Hinze, Slovinzische Fischzugnamen von Garder See in Hinterpommern. Nachleben und Ethymologie slovinzische Namen., w: Zeitschrift für Slavistik XV 1970, Heft 3.
- Hanna Popowska-Taborska, Przysięgi słowińskie z Wierzchocina, Wrocław-Warszawa-Kraków 1961, w: Słowińcy, ich język i folklor
- Hanna Popowska-Taborska, Uwagi o języku Perykop smołdzińskich, Kraków 1968, w: Język Polski, Kraków, XLVIII 1968, Nr 1
- Leon Roppel, Nazwy terenowe słowińskiej wsi Kluki na podstawie mapy F. Pallasa z 1926 r., RG XXI 1962
- Słownik gwarowy tzw. Słowińców kaszubskich, pod. red. Zenona Sobierajskiego, Warszawa 1997, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, ISBN 83-86619-17-1
- Franz Tetzner, Die Slovinzen und Lebakaschuben. Land und Leute, Haus und Hof, Sitten und Gebräche, Sprache und Literatur im östlichen Hinterpommern, Berlin 1899
