Sindarin

Z Wikipedii

Sindarin (quen. "szaro-elfi", w wolnym tłumaczeniu "(język) szaro-elficki", inaczej: język sindariński) to sztuczny język opracowany przez Tolkiena na potrzeby elfów z Beleriandu, zwanych także Sindarami (quen. Szare Osoby, w wolnym tłumaczeniu Szare Elfy). Jego fonologia oparta jest w dużej mierze na języku walijskim.

Spis treści 1 Historia 2 Dialekty nowosidnarińskiego 2.1 Fonologia 3 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

Pierwotny język elficki --> Język wspólnoeldariński --> Język wspólnoteleriński --> sindarin

Język ten miał wspólne korzenie z quenyą. Początki wykształcania się sindarinu to czas, kiedy część Eldarów prowadzona przez Elwego (znanego później jako Thingol Szary Płaszcz) nie przeprawiła się przez Morze, a osiadła w Beleriandzie. Tam język ten szybko się zmieniał, gdyż kraina w której był używany, należała do śmiertelnych:

"Język Sindarów wiele się zmieniał, tak samo jak, rosnąc niedostrzegalnie, drzewo zmienia swój kształt; tyle samo być może ile niespisany język śmiertelników zmieniłby się przez pięćset lat i więcej. Już przed wzejściem Słońca był to język zupełnie dla ucha inny [niż quenya], a po Wzejściu wszelka zmiana postępowała szybko, a przez chwilę w Drugiej Wiośnie Ardy bardzo szybko"

Po swoim powrocie do Śródziemia sindarin przyjęli również Noldorowie i używali go na co dzień, zaś quenya (ich ojczysta mowa) stała się językiem książąt, pieśni i książek (quen. parmalambë). W II Erze sindarin był używany także przez ludzi z Númenoru, później jego znajomość świadczyła właśnie o numenorejskim pochodzeniu. W Drugiej i Trzeciej Erze sindarinem zaczęli się posługiwać też Nandorowie – Elfy Leśne (wcześniej używali oni języka nandorińskiego).

Cechą charakterystyczną sindarinu jest m.in. możliwość istnienia na początku wyrazów zbitek dwóch spółgłosek nie rozdzielonych samogłoskami (np. GW, DR, CR, BR) co jest zjawiskiem niespotykanym w quenya. Pojawiają się też czasem w wyrazach jednosylabowych tzw. samogłoski superdługie (â, ê, ô, î, û, ŷ) wymawiane dwa razy dłużej od zwykłych samogłosek długich (tj. á, é, í, ó, ú, ý).

Sindarin długo ewoluował – jego rozwój można przedstawić także w ten sposób (w odróżnieniu od uproszczenia na początku artykułu):
Pierwotny język elficki (od Przebudzenia do 1105) --> Język wspólnoeldariński --> Język wspólnoteleriński (do 1150) --> protosindariński (1150-1152) --> starosindariński (1152-1350) --> średniosindariński (1350-1496) --> nowosindariński (1496 – ok. 600 PE; trzy dialekty) --> późnosindariński (Druga Era – Czwarta Era)
Dodatkowo warto zauważyć, iż powstały jeszcze takie formy sindarinu jak: sindarin Noldorów – od 1497 do końca Trzeciej Ery – i sindarin Dúnedainów – od 422 r. Pierwszej Ery do czasów Wojny o Pierścień (na podstawie: "Wprowadzenie do sindarinu" Ryszarda Derdzińskiego, "A gateway to Sindarin" Davida Salo).

W zamierzeniach Tolkiena sindarin miał być początkowo językiem wykształconym przez Noldorów (zwanym wtedy noldorinem), zdał on sobie jednak sprawę, że w Valinorze nie mogły wykształcić się dwa języki tak różne, jak sindarin i quenya.

[edytuj] Dialekty nowosidnarińskiego

• Doriathrin – Język Doriathu (archaiczny)
• Falathrin – Dialekt zachodni
• Północny dialekt sindarinu – Dialekt Elfów z Mithrim

Zobacz też: Język elfów

[edytuj] Fonologia

Litera	IPA	Uwagi
a	ɑ	a w ang. father; prawdopodobnie poprawna jest też wymowa polskiego a
á	a:	jak a, ale dwa razy dłużej; brak polskiego odpowiednika
ae	aɛ̯	jak i w ang. high (ale zakończone raczej na sindarińskie e niż i); brak polskiego odpowiednika
ai	aj	pol. aj w maj
au	aw	pol. au w autor
b	b	pol. b
c	k	zawsze jak pol. k
ch	x	pol. ch
chw	xʍ	jak ch + hw; brak polskiego odpowiednika
d	d	pol. d
dh	ð	jak dźwięczne th w ang. those; brak polskiego odpowiednika
e	ɛ	ang. e w bed; głoska dość podobna do pol. e
é	ɛ:	dwa razy dłuższe e
ei	ɛj	pol. ej
f	f, v	pol. f, w wygłosie i przed n reprezentuje /v/, np. nef, czyt. /nev/
g	g	pol. g
h	h	ang. h w hill; brak polskiego odpowiednika
hw	ʍ	bezdźwięczne w; jak w ang. wheel, whale (tylko wtedy, kiedy ich wymowa różni się od weal, wail); brak polskiego odpowiednika
i	i, j	pol. i; przed samogłoską ma wartość pol. j, np. Ioreth = Joreth
l	l, ʎ	pol. l, ale pomiędzy e/i a spółgłoską wymawiane jak ʎ (wym. jak li w pol. milion); jest bezdźwięczne po bezdźwięcznych szczelinowych (np. th, f)
lh	l̥	bezdźwięczne l; brak polskiego odpwiednika
m	m	pol. m
n	n, ŋ	pol. n, ale przed c i g wymawiane jak ŋ
ng	ŋ, ŋg	zazwyczaj wymawiane jak ŋ (jak n w angina), ale pomiędzy samogłoskami albo przed r, l, w jak ŋg (jak ng w angina)
o	ɔ	pol. o
p	p	pol. p
ph	f, ff	pol. f, ale jako f: wszędzie tam, gdzie wywodzi się od -pp-;
r	r	pol. r
rh	r̥	bezdźwięczne r, brak odpowiednika w j. polskim
s	s	pol. s
t	t	pol. t
th	θ	jak bezdźwięczne th w ang. path; brak polskiego odpwiednika
u	u	pol. u
ú	u:	taki sam dźwięk jak u, ale dwa razy dłuższy; brak pol. odpowiednika
ui	uj	pol. uj
v	uj	pol. w; nieużywane na końcu wyrazu; patrz f.
w	w	pol. ł
y	y	jak u we fr. vu; brak polskiego odpowiednika

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Artykuł z Ardalambion przetłumaczony przez Gwidona S. Naskrenta
• Kurs sindarinu na tolkien.cyberdusk.pl
• Kurs sindarinu autorstwa Thorstena Renka przetłumaczony przez Adaneth